Ελευθερία επιλογής θρησκεύματος

9 November 2009

 
Αρθρογράφος: Αόρατη Μελάνη


Διαβάζω τα πρόσφατα δημοσιεύματα σχετικά με την απόφαση του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να καταργηθούν οι σταυροί στις σχολικές αίθουσες της Ιταλίας, όπως λόγου χάρη το άρθρο στα χθεσινά “Νέα”, το άρθρο του elawyer, και φυσικά το δελτίο τύπου του ίδιου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Παρακολουθώ τις συζητήσεις και τις αντιπαραθέσεις σε blogs και σε fora, και συλλογίζομαι πόσο δύσκολο είναι να δει κανείς το προφανές: ότι η ανάρτηση θρησκευτικών συμβόλων συνιστά μεροληψία υπέρ ενός θρησκεύματος, ότι είναι μια δήλωση ισχύος, μια έμμεση επιβολή, κι επομένως περιορίζει την ελευθερία των πολιτών τόσο στην επιλογή θρησκεύματος όσο και στην εκδήλωση των θρησκευτικών τους πεποιθήσεων.

Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που ορκίστηκαν στο ευαγγέλιο καταθέτοντας σε δικαστήριο, χωρίς να είναι στην ουσία χριστιανοί, απλά και μόνο για να μην διακινδυνεύσουν την ενδεχόμενη δυσμένεια ενός θρήσκου δικαστή. Πόσο ελεύθεροι μπορούμε να αισθανόμαστε να δηλώσουμε ότι δεν είμαστε χριστιανοί, σε έναν τόπο όπου τα χριστιανικά σύμβολα δεσπόζουν;

Πώς θα επιλέξει ελεύθερα ένα παιδί αν θα έχει θρήσκευμα ή όχι, και αν ναι, ποιο θα είναι αυτό, όσο ο εσταυρωμένος κρέμεται σε περίοπτη θέση πάνω από την έδρα; Πόσο εύκολο νομίζουμε πως είναι να πάρει κανείς μια θέση αντίθετη με την κρατούσα αντίληψη του κοινωνικού συνόλου; Πώς είναι δυνατόν να μην συνειδητοποιεί κανείς ότι τα σύμβολα και τα τελετουργικά ενός θρησκεύματος (σταυροί, εικονίσματα, προσευχές, αγιασμοί), όταν συνδέονται με χώρους όπου προσέρχονται αναγκαστικά όλοι οι πολίτες για εκπλήρωση των υποχρεώσεων ή για διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους (βλέπε σχολεία, δικαστήρια, αστυνομία, στρατός, δημόσιες υπηρεσίες), συνιστούν επιβολή αυτού του θρησκεύματος;

Ω φυσικά, δεν απαγορεύεται να έχεις άλλο θρήσκευμα ή να μην έχεις θρήσκευμα. Ας πάει όμως κάποιος να το πει αυτό παρακαλώ στην κόρη μου, που κάνει τον σταυρό της την ώρα της πρωινής προσευχής στο προαύλιο, επειδή το κάνουν όλα τα παιδάκια, ενώ φαινομενικά κανείς δεν της το δίδαξε ούτε της το επέβαλε. Θα μπορούσε βέβαια να κάθεται μόνη της στην αίθουσα εκείνη την ώρα, ή να στέκεται δίπλα στους άλλους χωρίς να κάνει το σταυρό της. Φανταστείτε όμως σας παρακαλώ ένα εξάχρονο παιδί, στην πρώτη τάξη του δημοτικού, σε έναν κανούριο χώρο, με καινούρια πρόσωπα, με πρωτόγνωρες υποχρεώσεις, να προσπαθεί να προσαρμοστεί σε όλα αυτά, κι από πάνω να χρειάζεται να κάνει και δήλωση θρησκευτικών πεποιθήσεων – γιατί η αποχή από το χριστιανικό τελετουργικό είναι μια ιδεολογική δήλωση. Πώς είναι δυνατόν να αναγκάζουμε τα παιδιά να πάρουν μια τόσο σοβαρή ιδεολογική απόφαση και να σηκώσουν το βάρος της, είτε κάνοντας τον σταυρό τους είτε μη κάνοντάς τον;

Προς τους χριστιανούς που νιώθουν να απειλείται η πίστη τους, έχω να πω ότι θα έπρεπε να χαίρονται στην προοπτική της κατάργησης των συμβόλων στα σχολεία. Μήπως η διατήρηση των συμβόλων θα κάνει τα παιδιά να γίνουν χριστιανοί; Μάλλον το αντίθετο: θα τα διδάξει να προσποιούνται, εκτελώντας μηχανικά κάποιες κινήσεις κι επαναλαμβάνοντας κάποιες φράσεις, όπως κάνει η κόρη μου τώρα, για να ενταχθούν στο σύνολο. Η ουσία της πίστης δεν διδάσκεται μέσα από τυπικά τελετουργικά. Όσοι νοιάζονται αληθινά για την χριστιανική πίστη, θα πρέπει να θέλουν να καταργηθούν οι σταυροί από τα σχολεία, και η προσευχή, και η κατήχηση που ευφημιστικά λέγεται “μάθημα θρησκευτικών”.

Κι εμείς οι ανόητοι, ενώ είμαστε όλοι πολίτες αυτού του τόπου, χωριζόμαστε σε στρατόπεδα “χριστιανών” και “λοιπών” και τσακωνόμαστε για το αν θα μείνει το σύμβολό “μας” ή αν θα φύγει το σύμβολό “τους”, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι το σύμβολο αυτό είναι μια δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια όλων μας.

Ας κάνουμε όλοι μαζί τον τόπο μας έναν τόπο ελεύθερο, όπου κανείς δεν θα χρειάζεται να σταυροκοπιέται μηχανικά ούτε να ορκίζεται προσποιητά προκειμένου να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο.

Έχει ιδρυθεί στο facebook ομάδα με τίτλο “Να αφαιρεθούν τα θρησκευτικά σύμβολα από σχολεία και δημόσιες υπηρεσίες”. Τόσο εκεί, όσο και στο forum “Αθεϊα” έχω ανοίξει συζήτηση όπου προτείνω την συλλογή υπογραφών με αίτημα την κατάργηση των θρησκευτικών συμβόλων στους παραπάνω χώρους. Αν υπάρξει αρκετό ενδιαφέρον, μπορούμε να το ξεκινήσουμε. Ίσως να μην πετύχουμε την άμεση κατάργηση των θρησκευτικών συμβόλων, τουλάχιστον όμως θα ακουστούν οι φωνές των πολιτών που είναι υπέρ της κατάργησης.

Μια άλλη δράση που θα μπορούσε να γίνει, θα ήταν μια καταγγελία στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το συγκεκριμένο θέμα από μέρους ενός γονέα, όπως έγινε στην Ιταλία. Σκέφτηκα να το κάνω εγώ, αλλά ανησυχώ για τις τυχόν αντιπαραθέσεις με τους παράγοντες του σχολείου, δεδομένου ότι η καταγγελία θα είναι επώνυμη και θα αφορά το συγκεκριμένο σχολείο. Αν το παιδί μου ήταν στην έκτη τάξη, δεν θα με απασχολούσε τόσο, γιατί την επόμενη χρονιά θα έφευγε από εκεί. Αλλά είναι στην πρώτη, έχουμε μπροστά μας άλλα πέντε χρόνια, και δεν ξέρω αν θα άντεχα την ενδεχόμενη δυσαρέσκεια διευθυντών και γονιών. Αν κάποιος άλλος θέλει να το ξεκινήσει, με τις ευλογίες μου.

Συνέχεια…


Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο Αόρατη Μελάνη, όπου γίνεται ο σχολιασμός.