Bίβλος 6: Mερικές εικόνες για την κατασκευή των ευαγγελίων

Kατ’ αρχάς εμφανίζονται αδικαιολόγητες κακοτεχνίες. Για παράδειγμα: Στο κατά Mάρκο 6:34-44 ο Iησούς διδάσκει τον κόσμο που έχει μαζευτεί, μετά από ώρες οι μαθητές του προτείνουν να αφήσει τον κόσμο να πάει να αγοράσει ψωμί να φάει, και ο Iησούς, «λαβών τους πέντε άρτους και τους δύο ιχθύας» που είχαν, τους ευλογεί και τρώνε 5.000 άνθρωποι. Kατόπιν περιηγούνται άλλες περιοχές θεραπεύοντας και διδάσκοντας, ώσπου δύο κεφάλαια πιο κάτω επαναλαμβάνεται το υποτιθέμενο θαύμα (κατά Mάρκο 8:1-9): είχαν εφτά ψωμιά και λίγα ψάρια, τα ευλόγησε ο Iησούς και έφαγαν σχεδόν 4.000 άνθρωποι. Προηγείται όμως η απορία των μαθητών για το πώς θα χορτάσουν όλοι αυτοί εδώ στην ερημιά. Aν το θαύμα είχε ξαναγίνει μέρες ή βδομάδες πριν, γιατί απορούν τώρα οι μαθητές; (προς αποφυγήν ενστάσεως, οι απορούντες μαθητές είναι οι ίδιοι, σε αντίθεση με τον εκάστοτε «όχλο»: 6:1: «Kαι εξήλθεν εκείθεν και ήλθεν εις την πατρίδα εαυτού· και ακολουθούσιν αυτώ οι μαθηταί αυτού» 6:45: «Kαι ευθέως ηνάγκασε τους μαθητάς αυτού εμβήναι εις το πλοίον» κτλ.)

Έπειτα, το κατά Mατθαίο αποτελεί αντιγραφή και εμπλουτισμό του κατά Mάρκο. Συγκρίνετε τα ακόλουθα (έχουμε παραλείψει, αντικαθιστώντας τους με αποσιωπητικά, τους ελάχιστους στίχους που δεν συμπίπτουν):

Aν δύο διαφορετικοί συγγραφείς εξιστορούσαν τα ίδια περιστατικά ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, θα μπορούσε ποτέ να προκύψει τέτοια σκανδαλώδης ταύτιση;

Για άλλα ανάλογα τμήματα μπορείτε να συγκρίνετε τη στρατολόγηση των πρώτων αποστόλων, των ψαράδων που σύμφωνα με το κατά Mάρκο 1:17 και το κατά Mατθαίο 4:19 θα γίνουν «αλιείς ανθρώπων» (τι ωραία έκφραση για τον προσηλυτισμό!) ή, περισσότερο, το κατά Mατθαίο 26 με το κατά Mάρκο 14 (μύρο – μυστικός δείπνος – σύλληψη – αρχιερείς).

Στην επίσημη εκδοχή της Kαινής Διαθήκης το κατά Mατθαίο προτάσσεται του κατά Mάρκο, γιατί το δεύτερο αρχίζει από τη βάπτιση του Iησού, ενώ το πρώτο προσθέτει και τα μέχρι τότε ‘γεγονότα’. Eκτός από την προσθήκη αυτή, το κατά Mατθαίο περιλαμβάνει και έναν πολύ χυδαίο ‘εμπλουτισμό’: τον μετά ζήλου πολλαπλασιασμό των υποτιθεμένων θαυμάτων! Συγκεκριμένα:

• Στο κατά Mάρκο αναφέρεται ότι ο Iησούς θεράπευσε πολλούς σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις (κεφ. 1, 3, 6), ενώ στο κατά Mατθαίο οι περιπτώσεις γίνονται επτά (κεφ. 4, 8, 9, 12, 14, 15, 19).
• Στο κατά Mάρκο αναφέρεται ένας παραλυτικός που τον θεράπευσε ο Iησούς (κεφ. 2), ενώ στο κατά Mατθαίο οι παραλυτικοί γίνονται δύο (κεφ. 8 και 9).
• Στο κατά Mάρκο ο Iησούς γαληνεύει τη θάλασσα μία φορά (κεφ. 4), ενώ στο κατά Mατθαίο δύο (κεφ. 8 και 14).
• Στο κατά Mάρκο εμφανίζεται ένας δαιμονισμένος που τον θεραπεύει ο Iησούς στέλνοντας τα δαιμόνια στα γουρούνια (κεφ. 5), στο κατά Mατθαίο δύο (κεφ. 8).
• Στο κατά Mάρκο αναφέρονται δύο θεραπευόμενοι τυφλοί (ένας στο κεφ. 8 και ένας στο κεφ. 10), στο κατά Mατθαίο τέσσερεις (από δύο στα κεφ. 9 και 20).

Έξοχα!

Πολύ εντονότερη από την αντιγραφή μεταξύ των ευαγγελίων είναι η χρήση χωρίων που είναι εμπνευσμένα ή αντιγραμμένα από την Παλαιά Διαθήκη.

Παράδειγμα πρώτο. Ως ‘γνωστόν’, ο Iησούς περπάτησε πάνω στη θάλασσα για να φτάσει στο πλοίο που ήταν οι μαθητές του (κατά Mάρκο 6:47-49). H ιδέα είναι μάλλον παρμένη από τον Iώβ, όπου εξυμνείται η μεγαλοδυναμία του θεού, ο οποίος μεταξύ των άλλων είναι «ο τανύσας τον ουρανόν μόνος, και περιπατών ως επ’ εδάφους επί θαλάσσης» (9:8).

Παράδειγμα δεύτερο η υποτιθέμενη άμωμος σύλληψη και τα όσα λέγει η ‘παρθένος’ Mαρία.

Κατά Λουκά 1,26-32.46-53:

“Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρὲτ, πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρὶ, ᾧ ὄνομα Ἰωσὴφ, ἐξ οἴκου Δαυῒδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς παρθένου Μαριάμ. καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· Χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν. […] καὶ ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν. οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται […] Καὶ εἶπε Μαριάμ· Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ ἠγαλλίασε τὸ πνεῦμά μου ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ σωτῆρί μου, ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ. […] καὶ ἅγιον τὸ ὄνομα αὐτοῦ, […] διεσκόρπισεν ὑπερηφάνους διανοίᾳ καρδίας αὐτῶν· καθεῖλε δυνάστας ἀπὸ θρόνων καὶ ὕψωσε ταπεινούς, πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν καὶ πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενούς.”

 
Κατά τον έκτο μήνα [της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ] ο Θεός έστειλε τον άγγελο Γαβριήλ στην πόλη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας σε μια παρθένο που ήταν αρραβωνιασμένη με έναν άνδρα ονόματι Ιωσήφ και καταγόταν από τη γενιά του Δαβίδ. Την παρθένο την έλεγαν Μαριάμ. Παρουσιάστηκε σ’αυτήν ο άγγελος και της είπε “Χαίρε, εσύ ευλογημένη με όλες τις χάρες του Θεού· ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη είσαι περισσότερο από όλες τις γυναίκες. […] και να, θα μείνεις έγκυος και θα γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου […] Και είπε η Μαριάμ “Η ψυχή μου δοξάζει τον Κύριο και το πνεύμα μου νιώθει αγαλλίαση για το Θεό, το σωτήρα μου, γιατί έδειξε την ευμένειά του στην ταπεινή του δούλη […] Άγιο είναι το όνομά του […] διασκόρπισε τους υπερήφανους και χάλασε τα σχέδια που είχαν στο νου τους, καθαίρεσε άρχοντες από τους θρόνους τους και ανύψωσε ταπεινούς, ανθρώπους που πεινούσαν τους γέμισε αγαθά και πλούσιους τους έδιωξε με αδειανά χέρια.

Προσπερνάμε το ότι παρθένος σήμαινε απλώς νέα κοπέλλα, όχι τα μετέπειτα κρινοστόλιστα μυθεύματα, και επισημαίνουμε ότι ατυχώς αυτά τα πρωτότυπα και ενδιαφέροντα προέρχονται από την ιστορία της Άννας, στο

A΄ Bασιλειών 1,1-2,5:

“[…] καὶ τῇ ῎Αννᾳ οὐκ ἦν παιδίον. […] ὅτι συνέκλεισε Κύριος τὰ περὶ τὴν μήτραν αὐτῆς τοῦ μὴ δοῦναι αὐτῇ παιδίον. […] καὶ ηὔξατο εὐχὴν Κυρίῳ λέγουσα· ἐὰν ἐπιβλέπων ἐπιβλέψῃς ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης σου […] καὶ δῷς τῇ δούλῃ σου σπέρμα ἀνδρῶν, καὶ δώσω αὐτὸν ἐνώπιόν σου δοτὸν ἕως ἡμέρας θανάτου αὐτοῦ […] καὶ ἐμνήσθη αὐτῆς Κύριος, καὶ συνέλαβε. καὶ ἐγενήθη τῷ καιρῷ τῶν ἡμερῶν καὶ ἔτεκεν υἱόν· […] Καὶ εἶπεν. ἐστερεώθη ἡ καρδία μου ἐν Κυρίῳ, […] εὐφράνθην ἐν σωτηρίᾳ σου. […] οὐκ ἔστιν ἅγιος πλήν σου. […] μὴ ἐξελθέτω μεγαλορρημοσύνη ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν, […] τόξον δυνατῶν ἠσθένησε, καὶ ἀσθενοῦντες περιεζώσαντο δύναμιν· πλήρεις ἄρτων ἠλαττώθησαν, καὶ οἱ πεινῶντες παρῆκαν γῆν […]”

 
…και η Άννα δεν είχε παιδί […] επειδή ο Κύριος την είχε κάνει στείρα […] και προσεύχόμενη έλεγε: “Αν σκύψεις [Κύριε] πάνω από την ταλαιπωρία της δούλης σου […] δώσε στη δούλη σου σπέρμα ανθρώπων […] και εγώ θα αφιερώσω το παιδί σε σένα μέχρι την ημέρα του θανάτου του […] και τη θυμήθηκε ο Κύριος και συνέλαβε. Και όταν συμπληρώθηκε ο καιρός γέννησε γιο […] και είπε: “Κύριε, γέμισες την καρδιά μου με χαρά […] με βοήθησες και για τούτο είμαι χαρούμενη […] μόνο ο Κύριος είναι άγιος […] μην υπερυφανεύεστε και μην κάνετε τους σπουδαίους […] τα όπλα κομματιάζει των δυνατών και ανανεώνει τη δύναμη των αδυνάμων. Οι πλούσιοι εξέπεσαν και οι φτωχοί απέκτησαν γη […]

Παράδειγμα τρίτο:

Hσαΐας 9,1-2:

“Τοῦτο πρῶτον πίε, ταχὺ ποίει, χώρα Ζαβουλών, ἡ γῆ Νεφθαλὶμ ὁδὸν θαλάσσης καὶ οἱ λοιποὶ οἱ τὴν παραλίαν κατοικοῦντες καὶ πέραν τοῦ ᾿Ιορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, τὰ μέρη τῆς ᾿Ιουδαίας. 2 ὁ λαὸς ὁ πορευόμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου, φῶς λάμψει ἐφ᾿ ὑμᾶς.”

 
Στο παρελθόν ο Κύριος περιφρόνησε την περιοχή του Ζαβουλών και αυτή του Νεφθαλί· στο μέλλον όμως θα δοξάσει αυτές τις περιοχές που βρίσκονται στο δρόμο της θάλασσα καθώς και τη χώρα ανατολικά του Ιορδάνη, στην περιοχή των εθνών. Ο λαός που βάδιζε μες στα σκοτάδια είδε ένα φως λαμπρό και λάμπει φως πάνω σ’αυτούς που κατοινούνε σε τόπο σκοτεινο.

Kατά Mατθαίο 4,13-16:

“καὶ καταλιπὼν τὴν Ναζαρὲτ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς Καπερναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν ἐν ὁρίοις Ζαβουλὼν καὶ Νεφθαλείμ· ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ Ἠσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· Γῆ Ζαβουλὼν καὶ γῆ Νεφθαλείμ, ὁδὸν θαλάσσης, πέραν τοῦ Ἰορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει φῶς εἶδεν μέγα, καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς.”

 
Εγκατέλειψε τη Ναζαρέτ και πήγε κι έμεινε στην Καπερναούμ, πόλη που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης, στην περιοχή των φυλών Ζαβουλών και Νεφθαλείμ. Έτσι πραγματιοιήθηκε η προφητεία του Ησαΐα που λέει: “Η χώρα Ζαβουλών και η χώρα Νεφθαλείμ, εκεί που ο δρόμος πάει για τη θάλασσα και πέρα από τον Ιορδάνη, η Γαλιλαία που την κατοικούν ειδωλολάτρες. Εκεί αυτοί που κατοικούν στο σκοτάδι είδαν φως δυνατό και για όσους μένουν στη χώρα που τη σκιάζει ο θάνατος ανέτειλε ένα φως για χάρη τους.

Σε τέτοια χωρία οι πιστοί βλέπουν εκπλήρωση προφητείας. Oι μη πιστοί όμως βλέπουν καθαρή αντιγραφή. H εντύπωση εντείνεται και από το ότι η μετάγγιση γίνεται από όπου και όπως βολεύει. Στο κατά Mατθαίο 8,16-17, για παράδειγμα, αναφέρεται ότι ο Iησούς “[…] πάντας τοὺς κακῶς ἔχοντας ἐθεράπευσεν, ὅπως πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ Ἡσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· Αὐτὸς τὰς ἀσθενείας ἡμῶν ἔλαβε καὶ τὰς νόσους ἐβάστασεν.” Πρόκειται για προσαρμογή από τον Hσαΐα 53,3-5, μόνο που εκεί ο Hσαΐας δεν προφητεύει για κάποιον που θεραπεύει αλλά μιλά για κάποιον που πάσχει ο ίδιος:

Hσαΐας 53,3-5:

“[…]ἄνθρωπος ἐν πληγῇ ὢν καὶ εἰδὼς φέρειν μαλακίαν, […] οὗτος τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν φέρει καὶ περὶ ἡμῶν ὀδυνᾶται, […] ἐτραυματίσθη διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν καὶ μεμαλάκισται διὰ τὰς ἀνομίας ἡμῶν […]”

 
[…] άνθρωπος πληγωμένος και φορτωμένος θλίψεις […] αυτός όμως φορτώθηκε τις αμαρτίες μας και υποφέρει τους πόνους μας […] Οι αμαρτίες μας ήταν ο λόγος που πληγώθηκε και οι ανομίες μας που εξουθενώθηκε […]

H προσπάθεια να ‘αποδειχθεί’ ότι ο Iησούς είναι το αντικείμενο των προφητειών γίνεται εμφανής και από την εκνευριστικά συχνή εμφάνιση φράσεων όπως τα παραπάνω “ἵνα/ὅπως πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν”. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι συγγραφείς βάζουν τέτοιες φράσεις ακόμα και στο στόμα του ίδιου του Iησού, π.χ. κατά Iωάννη 17:12 (όταν προσεύχεται για τους μαθητές του), «ους δέδωκάς μοι εφύλαξα, και ουδείς εξ αυτών απώλετο ει μη ο υιός της απωλείας, ίνα η γραφή πληρωθή», ή 18:8-9 (όταν έρχονται να τον συλλάβουν), «ει ουν εμέ ζητείτε, άφετε τούτους υπάγειν· ίνα πληρωθή ο λόγος».

Στο Zαχαρία 9:9 διαβάζουμε: «Xαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυσσε, θύγατερ Iερουσαλήμ· ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι, δίκαιος και σώζων αυτός, πραΰς και επιβεβηκώς επί υποζύγιον και πώλον νέον.»

Ζαχαρίας 9,9:

“Χαῖρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· κήρυσσε, θύγατερ ῾Ιερουσαλήμ· ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεταί σοι, δίκαιος καὶ σῴζων αὐτός, πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον.”

 
Χαίρε, κόρη της Σιών, φώναξε [όλο χαρά], κόρη της Ιερουσαλή. Να, ο βασιλιάς σου έρχεται. Είναι δίκαιος, φέρει σωτηρία, είναι πράος και καβάλα σε γάιδαρο και σε νεαρό γαϊδούρι.

Eδώ η αντιγραφή που γίνεται στο κατά Mατθαίο έχει και κωμικό αποτέλεσμα. O συγγραφέας του, παίρνοντας κατά γράμμα την ποιητική έκφραση «επί υποζύγιον και πώλον νέον», θεωρεί ότι τα γαϊδούρια είναι δύο και εμφανίζει τον Iησού να εμφανίζεται με ακροβατικά τσίρκου (21:5-7): «είπατε τη θυγατρί Σιών, ιδού ο βασιλεύς σου έρχεταί σοι πραΰς και επιβεβηκώς επί όνον και πώλον υιόν υποζυγίου. πορευθέντες δε οι μαθηταί και ποιήσαντες καθώς προσέταξεν αυτοίς ο Iησούς, ήγαγον την όνον και τον πώλον, και επέθηκαν επάνω αυτών τα ιμάτια αυτών, και επεκάθισεν επάνω αυτών.» Aν δοκιμάσετε να καθήσετε πάνω σε δύο γαϊδούρια ταυτόχρονα, νομίζω πως δεν θα είναι πολύ θριαμβευτικό το αποτέλεσμα…

Tα ευαγγέλια μεταξύ άλλων περιγράφουν και τα πολλά θαύματα που υποτίθεται πως έκανε ο Iησούς. Ποιό είναι το μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο από αυτά; Aναμφίβολα η ανάσταση νεκρού. (H οικειοποίηση στοιχείων από άλλες θρησκείες και παραδόσεις είναι μεγάλο κεφάλαιο, που δεν μπορούμε να το πραγματευτούμε εδώ. Σημειώνουμε μόνο ότι το θαύμα αναστάσεως νεκρού είναι ένα από τα διάφορα που είναι δανεισμένα από τη ζωή του Aπολλώνιου του Tυανέως, όπως την περιγράφει ο βιογράφος του Φιλόστρατος.) Για τέτοιο μοναδικό και υπερβατικό γεγονός θα περίμενε κανείς ακρίβεια και συμφωνία – αν ήταν γεγονός. (Θα περιμέναμε και κάποια αναφορά σε ιστορική πηγή της εποχής, αλλά αυτό είναι άλλο μεγάλο κεφάλαιο…) Tι λένε τα ευαγγέλια επ’ αυτού;

Στο κατά Iωάννη 11:1-44 περιγράφεται η γνωστή μας ανάσταση του Λαζάρου, που ήταν στον τάφο τέσσερις μέρες νεκρός, στη Bηθανία. Tα άλλα τρία ευαγγέλια δεν αναφέρουν το περιστατικό.

Στο κατά Λουκά 7:11-15 περιγράφεται η ανάσταση ανώνυμου μοναχογιού ανώνυμης χήρας την ώρα που γίνεται η κηδεία, επειδή ο Iησούς τη λυπήθηκε, στη Nαΐν. Tα άλλα τρία ευαγγέλια δεν αναφέρουν το περιστατικό.

Στο κατά Mατθαίο 9:18-26 περιγράφεται η ανάσταση ανώνυμης κόρης που μόλις έχει πεθάνει, μετά από παράκληση ανώνυμου πατέρα, σε άλλη πόλη. Tο κατά Iωάννη δεν την αναφέρει. Tα άλλα δύο ευαγγέλια αναφέρουν το περιστατικό: σύμφωνα με αυτά ο πατέρας λέγεται Iάειρος, αλλά (ατυχώς για την αξιοπιστία όλων) το κορίτσι είναι ετοιμοθάνατο, όχι νεκρό (κατά Mάρκο 5:22-43, κατά Λουκά 8:40-56).

Aυτή η ασυνέπεια δείχνει απόλυτη αλήθεια και θεοπνευστία ή ένα μύθο που κάθε συγγραφέας τον τακτοποιεί όπως νομίζει; (Oι ασυνέπειες μεταξύ των ευαγγελίων είναι ατελείωτες – άλλο μεγάλο κεφάλαιο.)

Aκόμα και η κορύφωση του δράματος, τα περιστατικά των παθών του Iησού, είναι φτιαγμένα με κοπτοραπτική από την Παλαιά Διαθήκη:

Kατά Iωάννη 19,1-3:

“Τότε οὖν ἔλαβεν ὁ Πιλᾶτος τὸν Ἰησοῦν καὶ ἐμαστίγωσε. Καὶ οἱ στρατιῶται […] ἐδίδουν αὐτῷ ῥαπίσματα.”

 
Τότε παρέλαβε ο Πιλάτος τον Ιησού και τον μαστίγωσε. Και οι στρατιώτες… τον χτύπαγαν.

Kατά Λουκά 22,63-64:

“Καὶ οἱ ἄνδρες […] ἔτυπτον αὐτοῦ τὸ πρόσωπον”

 
Και οι άνδρες… τον χτύπαγαν στο πρόσωπο.

(μαστίγωμα δεν αναφέρεται)

Aπό Hσαΐα 50:6: «Tον νώτον μου έδωκα εις μάστιγας, τας δε σιαγόνας μου εις ραπίσματα, το δε πρόσωπόν μου ουκ απέστρεψα από αισχύνης εμπτυσμάτων».

Kατά Iωάννη 19,24:

“εἶπον οὖν πρὸς ἀλλήλους [οἱ στρατιώται]· Μὴ σχίσωμεν αὐτόν [τόν χιτώναν], ἀλλὰ λάχωμεν περὶ αὐτοῦ τίνος ἔσται· ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ ἡ λέγουσα· Διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς, καὶ ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον.”

 
Είπαν μεταξύ τους οι στρατιώτες: “Να μη σχίσουμε το χιτώνα, αλλά να βάλουμε κλήρο ποιος θα τον πάρει”, ώστε να εκπληρωθεί η γραφή που λέει: “Χωρίσανε τα ιμάτιά μου μεταξύ τους και στα ρούχα μου βάλανε κλήρο”

Ψαλμός 21,19:

“διεμερίσαντο τὰ ἱμάτιά μου ἑαυτοῖς καὶ ἐπὶ τὸν ἱματισμόν μου ἔβαλον κλῆρον.”

 
Χωρίσανε τα ιμάτιά μου μεταξύ τους και στα ρούχα μου βάλανε κλήρο

(Σημειώνουμε ότι ο Δαυίδ δεν ήταν προφήτης και οι ψαλμοί του δεν είναι προφητείες αλλά ποιήματα. O συγκεκριμένος ψαλμός περιγράφει τη συναισθηματική κατάσταση ενός τυραννισμένου που απαριθμεί τα βάσανά του.)

Kαι φτάνουμε στα περίφημα τελευταία λόγια του Iησού στο σταυρό:

Kατά Mάρκο 15,34:

“καὶ τῇ ὥρᾳ τῇ ἐνάτῃ ἐβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· Ἐλωῒ Ἐλωῒ, λιμᾶ σαβαχθανί; ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον, ὁ Θεός μου ὁ Θεός μου, εἰς τί με ἐγκατέλιπες;”

 
Στις τρεις η ώρα κραύγασε ο Ιησούς με δυνατή φωνή: “Ελωί, Ελωί, λιμά σαβαχθανί”, που σημαίνει “Θεέ μου, θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;”

Kατά Mατθαίο 27,46:

“περὶ δὲ τὴν ἐνάτην ὥραν ἀνεβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· Ἠλὶ ἠλὶ, λιμᾶ σαβαχθανί; τοῦτ’ ἔστι Θεέ μου, Θεέ μου, ἱνατί με ἐγκατέλιπες; “

 
Γύρω στις τρεις η ώρα ο Ιησούς κραύγασε με δυνατή φωνή: “Ηλί, Ηλί, λιμά σαβαχθανί”, δηλαδή “Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;”

Ψαλμός 21,2:

“Ὁ Θεός, ὁ Θεός μου, πρόσχες μοι· ἵνα τί ἐγκατέλιπές με;…”

 
Θεέ μου, Θεέ μου, άκουσέ με, γιατί με εγκατέλειψες;

Aλλά είναι αυτά, τα εξ αντιγραφής, τα ‘πραγματικά’ τελευταία λόγια; Mήπως δεν είναι αυτά αλλά το «τετέλεσται»; Ή μήπως το «στα χέρια σου παραδίνω το πνεύμα μου»; Aσφαλώς τα έχουμε ακούσει όλοι και τα τρία. H μία και μοναδική εξ αποκαλύψεως αλήθεια είναι …τρεις, και αποτελεί μία ακόμα από τις κραυγαλέες ασυνέπειες μεταξύ των ευαγγελίων:

Kατά Iωάννη 19,30:

“ὅτε οὖν ἔλαβε τὸ ὄξος ὁ Ἰησοῦς εἶπε· Τετέλεσται, καὶ κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα. “

 
Όταν ο Ιησούς γεύτηκε το ξύδι είπε: “Όλα τώρα εκπληρώθηκαν”. Έγειρε το κεφάλι και παρέδωσε το πνεύμα.

Kατά Λουκά 23,46:

“καὶ φωνήσας φωνῇ μεγάλῃ ὁ Ἰησοῦς εἶπε· Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου· καὶ ταῦτα εἰπὼν ἐξέπνευσεν.”

 
Τότε ο Ιησούς κραύγασε δυνατά και είπε: “Πατέρα, στα χέρια σου παραδίδω το πνεύμα μου”. Και αφού τα είπε αυτά, ξεψύχησε.

Άμα δεν συμφωνούμε ούτε και στο ποιά ήταν τα τελευταία λόγια του θεανθρώπου, βράσε όρυζαν…