Κοντά σε αυτούς τους συγκρητιστικούς θρησκευτικούς σχηματισμούς εμφανίζονται πιο οργανωμένες, ως αντίσταση και μέρος του αγώνα της θρησκευτικής ανεξαρτησίας, παλαιότατες παγανιστικές λατρείες και σατανιστικές ομάδες. Ο γράφων σαφώς και διαφωνεί τόσο με τις λατρείες όσο και με τις θρησκείες, αναγνωρίζοντας βέβαια το δικαίωμα στο θρήσκευμα. Ο σύγχρονος σατανισμός είναι πια μία θρησκεία με όλα τα χαρακτηριστικά του μισητού εχθρού της, όπως τείνουν να μετατραπούν και οι αρχαίες παγανιστικές λατρείες (λεγόμενοι δωδεκαθεϊστές, νεοκέλτες κ.λπ.).
Ο σύγχρονος προβληματισμός για τις θρησκείες στρέφει, λοιπόν, τον κόσμο σε άλλες αντιλήψεις. Έτσι όμως, αντί να στέκουν στις κλασσικές λατρείες, αλλάζουν δογματισμό — ίσως πιο δημοκρατικό, οπωσδήποτε όμως καθόλου ορθολογικό. Και σε όλο αυτό το θρησκευτικό συνονθύλευμα έρχονται να προστεθούν και διδασκόμενες σε σχολεία αντιλήψεις αστροφυσικών ή άλλων επιστημόνων που αναζητούν το δικό τους Είναι στο σύμπαν και άλλων που αρχίζουν να αποδίδουν μεταφυσικές ιδιότητες στο διάστημα εκλαμβάνοντάς το σαν Ον.
Για πάρα πολύν καιρό ο άθεος λειτουργούσε σε αντιδιαστολή προς τον ιερέα, σημείο προς σημείο. Η ιστορία της αθεολογίας αποδεικνύει πως οι πρώτοι αρνητές έρχονταν σε σύγκρουση προς το θείο μελετώντας τα ίδια τα χριστιανικά κείμενα, σημείο προς σημείο. Έτσι έφτασαν στο ιδιόρρυθμο σημείο της χριστιανικής αθεΐας. Κατά τον Μισέλ Ονφρέ, ο αρνητής του Θεού, γοητευμένος από τον εχθρό του, δανείστηκε από εκείνον πολλές μανίες και λόξες του.
Ωστόσο, η άρνηση του Θεού δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά ένα μέσο για να οδηγηθεί η κοινωνία μας σε μία μεταχριστιανική ηθική. Ο γνωστός χριστιανικός αθεϊσμός είναι ένας χριστιανισμός χωρίς θεό — μια περίεργη χίμαιρα. Σήμερα, συχνότατα παρατηρούμε συμπολίτες μας να αρνούνται το θεϊσμό, άμεσα στρεφόμενοι κατά του χριστιανισμού και προσπαθώντας να φτάσουν στην αποδόμηση της πρώτης πληθυσμιακά θρησκείας. Μα τούτο αποτελεί απλά ένα πρώτο μέσο προκειμένου να οδηγηθούμε στη μεταθρησκευτική κοινωνική ηθική. Συχνά ακούμε να διατρανώνονται θέσεις αθεϊστικές και αντιχριστιανικές, που όμως στηρίζονται στο ίδιο αξιακό και ηθικό θρησκευτικό σύστημα. Ένα περίεργο συνονθύλευμα χριστιανικής –ή άλλης θρησκευτικής, ανάλογα με την περιοχή και το άτομο– ηθικής διαποτίζει πολλούς άθεους. Σκέφτονται με το χριστιανικό τρόπο, έχουν μία θρησκευτική ηθική λειτουργία, αλλά διαφωνούν με την ύπαρξη του Γιαχβέ χωρίς καν να είναι υλιστές.
Στη μεταχριστιανική εποχή όμως τη σκυτάλη από τη θρησκευτική ηθική λαμβάνει η φιλοσοφία. Μπορεί φυσικά πολλές ηθικές αρχές να μένουν ίδιες και να στηρίζονται στον ανθρωπισμό. Ωστόσο, η σημερινή εποχή ξεπέρασε κατά πολύ το ίδιο αυτό θρησκευτικό φιλοσοφικό σύστημα. Οι αθεϊστικές αρχές στηρίζονται στη λογική της επιστήμης, της δημοκρατίας και του σεβασμού των άλλων, όχι στο φόβο μίας κόλασης. Οι μεταχριστιανικές αρχές απορρέουν από κοινωνικά ωφέλιμες δυνάμεις που σέβονται τη μειοψηφία και δεν την οικτίρουν, ούτε στηρίζουν την ψευτοσωτηρία στην ελεημοσύνη, αλλά στην αρωγή της πολιτείας και των πολιτών.
Κάθε μορφή όμως θεοκρατίας –που παραπέμπει στο μοντέλο ενός φανταστικού χρόνου, εκτός χώρου– στοχεύει στην αναπαραγωγή του εννοιολογικού αρχετύπου στο χρόνο μιας απτής ιστορίας και τη γεωγραφία του ενυπάρχοντας χώρου. Διότι τα σχέδια της Πολιτείας των ανθρώπων είναι αρχειοθετημένα βάσει της Πολιτείας του θεού. Αντίθετα, η Δημοκρατία ζει από κινήσεις, αλλαγές συμβατικές, διαλεκτικά παιχνίδια, ρευστούς χρόνους, διαρκείς δυνάμεις. Δημιουργείται, ζει, αλλάζει, μεταμορφώνεται, οικοδομείται. Καταφεύγει στη χρήση της λογικής, στο διάλογο των ενδιαφερομένων μερών. Η θεοκρατία λειτουργεί αντίστροφα· είναι ο πιο επίφοβος εχθρός της δημοκρατίας (πριν το Γαλλικό 1789, πριν το 1978 στο Ιράν, πριν το 2001 στις ΗΠΑ, πριν το 1974 στην Ελλάδα).
Η μεταχριστιανική εποχή μπορεί να οικοδομηθεί μόνο αφήνοντας όλες τις δοξασίες κατά μέρος. Η αποθρησκευτικοποίηση της κοινωνίας δεν περνάει μέσα από μικρές και ανώδυνες αλλαγές (πολιτικός γάμος, πολιτικός όρκος ή κηδεία, γάμος ομοφυλόφιλων ζευγαριών, άμβλωση, διαχωρισμός Εκκλησίας-Κράτους κ.λπ.). Χρειάζεται δουλειά φιλοσοφική σε κατεύθυνση υλιστική, τόσο στην Επιστήμη όσο και στην εκπαίδευση, με βάση τη Λογική και τον Ορθολογισμό. Αν στραφούμε απλά και μόνο ενάντια στην Εκκλησία, θα αλλοιώσουμε τη χριστιανική φύση της κοινωνίας, ενώ ο κόσμος θα στραφεί στη λατρεία ενός άλλου Είναι (παγανισμός, θρησκευτικός συγκρητισμός), ενός Υπέρλαμπρου –και πάλι ουράνιου– Όντος.
Κάναμε φανερό ότι η σημερινή κοσμική σκέψη είναι ίδια με τη θρησκευτική. Εξάλλου, σε πρώτη όψη οι βασικές αρχές μοιάζουν ίδιες (απαγόρευση φόνων, υποταγή στην εξουσία και τους νόμους, υποβιβασμός του σώματος και των απολαύσεών του προς όφελος του πνεύματος, εθνικισμός –που ομοιάζει με τον κάθε περιούσιο λαό–, στήριξη της χειρωνακτικής εργασίας, της οικογένειας, της –κάθε έννοιας– πατρίδας). Παρά τη διαφορετική διατύπωση –πιο σκεπτικιστική, πιο ορθολογική, πιο επιστημονική– η ηθική παραμένει η ίδια· απλά αλλάζει μορφή, όχι όμως ουσία. Μιλάμε, ερωτευόμαστε, τρώμε, γιορτάζουμε ως πιστοί· ο άθεος δικαιολογεί τις ενέργειές του βάσει των θρησκευτικών κανόνων της κοινωνίας. Η θεοποίηση πια μετατοπίζεται σε κάτι πιο υλικό, σε πρόσωπα υπαρκτά (μέσω των ΜΜΕ)· η λατρεία του αλλοτινού θεού έρχεται στη γη και όχι στον ουρανό. Έτσι όμως δεν αλλάζουν οι συνειδήσεις, δεν μαθαίνουν να σκέφτονται και να αναλύουν ορθολογικά τα προβλήματά τους και τον γύρω κόσμο τους.
