Μπορούμε να ενισχύσουμε τη θέση μας χρησιμοποιώντας πάλι το επιχείρημα ενότητας νου-εγκεφάλου. Σ’ αυτή την περίπτωση το επιχείρημα έχει ως εξής: ξέρουμε ότι τα qualia δεν είναι μη-υλικές οντότητες, επειδή το πώς αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος τα qualia μπορεί να αλλάξει αλλάζοντας τη φυσιολογία του εγκεφάλου.
Υπάρχει, για παράδειγμα, μια πάθηση που λέγεται ασυμβολία πόνου, η οποία μπορεί να προκληθεί από βλάβη στον εγκέφαλο. Οι ασθενείς με αυτή την πάθηση δε χάνουν την αντίληψη ερεθισμάτων (μπορούν να διακρίνουν το ζεστό, το κρύο και άλλες αισθήσεις) αλλά χάνουν τη συναισθηματική ανταπόκριση στον πόνο (Feinberg 2001, σελ. 4). Αυτό μπορεί να προκληθεί και χειρουργικά αποκόπτοντας μερικές νευρικές απολήξεις προς τον εγκέφαλο, για να ανακουφίσουν ασθενείς με ανίατους πόνους και βαριάς μορφής κατάθλιψη. Μετά την εγχείρηση είναι πάντα πιο χαρούμενοι και λένε πράγματα του στυλ: "Ο πόνος είναι ο ίδιος, αλλά νιώθω πολύ καλύτερα τώρα" (Damasio 1994, σελ. 266). Τι χάνουν αυτοί οι άνθρωποι, αν όχι τα qualia του πόνου;
Ένα άλλο παράδειγμα που δείχνει τη σχέση των qualia με τον εγκέφαλο είναι μια πάθηση γνωστή ως συναισθησία. Άτομα με αυτή την πάθηση έχουν βραχυκυκλωμένες τις αισθήσεις τους και ερεθίσματα που κανονικά θα παρήγαγαν μία αίσθηση τώρα παράγουν παραπάνω. Π.χ. όταν ένας συναισθητικός βλέπει χρώμα μπορεί να ακούει ήχο, όταν ακούει μουσική να βλέπει εκρήξεις χρωμάτων σαν πυροτεχνήματα στον εγκέφαλο. Άλλοι διαβάζουν με χρώμα, βλέποντας ένα χρώμα για κάθε γράμμα, αριθμό και σύμβολο, ασχέτως του χρώματος των γραμμάτων. Άλλοι γεύονται σχήματα ή έχουν αίσθηση σχήματος και υφής ανάλογα με τη γεύση (Ramachandran και Hubbard 2003). Σε μια πρόσφατη περίπτωση, μια επαγγελματίας μουσικός, η Ε.Σ., έχει μια μορφή συναισθησίας που μεταφράζει τα τονικά κενά στη μουσική ως γεύσεις και χρησιμοποιεί αυτή την ικανότητα για να αναγνωρίζει τα τονικά κενά στη μουσική της πολύ πιο γρήγορα από μη-συναισθητικούς μουσικούς (Beeli κ.ά. 2005).
Σε τι οφείλεται αυτό το βραχυκύκλωμα των qualia; Μια υπόθεση λέει ότι είμαστε όλοι συναισθητικοί κατά τη γέννησή μας, αλλά καθώς μεγαλώνουμε, οι επιπλέον συνδέσεις αποκόπτονται. Οι ενήλικοι συναισθητικό είναι απλά άτομα που διατηρήσαν όλες τις συνδέσεις. Είτε είναι σωστό αυτό, είτε όχι, ένα είναι σίγουρο. Η συναισθησία είναι κληρονομική. Περίπου το ένα τρίτο των συναισθητικών λένε ότι είχαν στο σόι κάποιο άτομο με την ιδιότητα αυτή (βλ. http://www.synaesthesia.uwaterloo.ca/genetics.htm). Αυτό μάλλον είναι δύσκολο να εξηγηθεί με μια μη-υλιστική θεωρία των qualia. Η κατάσταση της ψυχής των γονιών σου επηρεάζει και τη δική σου;
Όπως δείχνουν τα παραπάνω παραδείγματα, τα qualia σχετίζονται με τη δομή του εγκεφάλου και μπορούν να μεταβληθούν εξ αιτίας αλλαγών στην εγκεφαλική δομή, οπότε είναι προφανές ότι τα qualia έχουν υλική βάση. Τα πλήρως μη-φυσικά qualia, τα οποία ενδεχομένως υπήρχαν σε έναν μη-φυσικό νου δε θα μπορούσαν να επηρεαστούν τοιουτοτρόπως.
Θα δεχθώ ότι αυτό δεν εξηγεί γιατί ένα συγκεκριμένο ερέθισμα αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο quale (γιατί το κόκκινο φαίνεται κόκκινο και όχι μπλε ή πράσινο ή ακόμα γιατί δεν φαίνεται οξύ, τριζάτο ή ξινό;) Αυτό είναι το πρόβλημα της αντιστοίχισης και δεν υπάρχει απάντηση ακόμη. Ίσως να μη την βρούμε και ποτέ. Ίσως κανένα μυαλό δεν μπορεί να συλλάβει τον εαυτό του με τέτοιο τρόπο. Ωστόσο παραμένω αισιόδοξος ότι ίσως βρεθεί μελλοντικά η απάντηση. (Αν και φαντάζει απίστευτο το να μπορέσει να εξηγηθεί πώς μια σειρά ενεργών νευρώνων παράγει την υποκειμενική αίσθηση του "κόκκινου", η μελέτη του εγκεφάλου είναι ακόμα στα σπάργανα και αυτή τη στιγμή ίσως να μη μπορούμε να βρούμε καν τις σωστές ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε). Δεν υπάρχει, όμως, κανένας λόγος να εισάγουμε την ιδέα της ψυχής. Καμία δυϊστική υπόθεση δεν εξηγεί τα qualia καλύτερα από την υλιστική. Αντίθετα, ο δυϊσμός απλά θολώνει τα νερά προσθέτοντας ένα επιπλέον επίπεδο περιπλοκότητας και μυστηρίου, χωρις να εξηγεί τίποτε περισσότερο.
Συνέχεια…
