Το τέλος της ανόητης πίστης

Οι επιστήμονες πρέπει να βοηθήσουν την υπόλοιπη φιλοκοσμική κοινότητα με στόχο να μειωθεί η επιρροή της θρησκείας σε αμελητέα επίπεδα στην κοινωνία. Δεν θεωρώ πως αυτό είναι αδύνατο. Η αστρολογία και η μαντεία με εντόσθια προβάτων δεν χρησιμοποιούνται πλέον στη λήψη αποφάσεων για σημαντικά γεγονότα, όπως η κήρυξη ενός πολέμου. Γιατί να μη συμβεί το ίδιο και με τους φανταστικούς διαλόγους με μια αρχαία επουράνια θεότητα, τους οποίους τουλάχιστον ένας πρόσφατος πρόεδρος χρησιμοποίησε για να δικαιολογήσει τις πράξεις του;

Ας δούμε μερικούς τομείς όπου οι επιστήμονες άργησαν να καταλάβουν την αρνητική επίπτωση της θρησκείας σε σημαντικά επιστημονικά ζητήματα. Από τα 1850, ο αριθμός του ανθρώπινου πληθυσμού έχει αυξηθεί δραματικά προκαλώντας μια μη βιώσιμη εκμετάλλευση φυσικών πόρων. Αυτή η αύξηση δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ άπειρον. Μπορούμε να επιβιώσουμε μόνο ελαττώνοντας την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα και σταθεροποιώντας τον πληθυσμό.

Αντί να βοηθήσει, η θρησκεία παρεμποδίζει τις προσπάθειες αυτές με το να αντιτίθεται στην αντισύλληψη και στα διάφορα μέσα που είναι απολύτως απαραίτητα για να επιτευχθούν οι σκοποί αυτοί.

Ήδη κάθε χρόνο πεθαίνουν 3 εκατομμύρια άτομα από τη ρύπανση που προκαλούν τα ορυκτά καύσιμα και η βιομάζα. Και αυτός ο αριθμός μπορεί μόνο να αυξηθεί αν συνεχίσουμε έτσι.

Ωστόσο, ένα βιώσιμο μέλλον δεν είναι απρόσιτο. Οι πυρηνικοί αντιδραστήρες υγρού θορίου θα μπορούσαν να παρέχουν στον κόσμο όλη την απαιτούμενη ενέργεια για χιλιάδες χρόνια, με ασφάλεια, ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση και χωρίς δυνατότητα χρήσης σε πυρηνικά όπλα. Αν υπήρχαν αντιδραστήρες θορίου, δεν θα είχαν συμβεί οι καταστροφές στο Θρη-Μάιλ Άιλαντ, στο Τσερνομπίλ ή στη Φουκουσίμα. Ο μόνος λόγος που χρησιμοποιείται ουράνιο και πλουτώνιο στους πυρηνικούς αντιδραστήρες είναι επειδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για την κατασκευή όπλων. Δεν μπορείς να φτιάξεις όπλα με θόριο.

Η ηλιακή ενέργεια θα ήταν ήδη οικονομικά ανταγωνιστική με το πετρέλαιο, αν το πετρέλαιο συμπεριλάμβανε στην τιμή του το κόστος της ζημιάς στο περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία και τη στρατιωτική δύναμη που απαιτείται για την προστασία των πετρελαιοπηγών και την μεταφορά του πετρελαίου. Φαντάζεστε έναν κόσμο χωρίς πετρέλαιο; Εγώ μπορώ.

Γιατί λοιπόν δεν ακολουθούμε το δρόμο που μας χαράσσει η επιστήμη; Επειδή από τα τέλη του 19ου αιώνα ζούμε σε μια πλουτοκρατία στην οποία το πετρέλαιο και τα άλλα ορυκτά καύσιμα κυριαρχούν σε κάθε τομέα της οικονομίας χάρη στο τεράστιο κέρδος που αποφέρουν στους παραγωγούς και διανομείς του.

Και πώς εμπλέκεται σε αυτό η θρησκεία; Από την προϊστορική εποχή η θρησκεία λειτουργεί ως θεραπαινίς των ισχυρών, βοηθώντας τους να μένουν στην εξουσία. Οι αρχηγοί φυλών, οι βασιλιάδες και οι αυτοκράτορες πάντα είχαν σαμάνους και ιερείς στο πλευρό τους για να διαβεβαιώνουν τους υπηκόους τους πως διοικούσαν ελέω θεού.

Στις Η.Π.Α. σήμερα τα πετροδολάρια χρηματοδοτούν μια τεράστια χριστιανική προπαγανδιστική μηχανή που λειτουργεί με στόχο να υποσκάψει τις λύσεις των επιστημόνων για τα προβλήματα του υπερπληθυσμού, της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής. Χρησιμοποιούν τεχνικές που επινοήθηκαν πρώτη φορά πριν από 30 χρόνια από την καπνοβιομηχανία με σκοπό να καταπνίξει τις αποδείξεις ότι το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο και καρδιοπάθεια. Και οι τεχνικές αυτές εκμεταλλεύονται την αντι-επιστήμη που ενυπάρχει στη θρησκευτική πίστη.

Μια νέα τεχνική που προστέθηκε τα τελευταία χρόνια στο οπλοστάσιο της άρνησης της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι να προβάλλεται η κλιματική αλλαγή ως θεολογικό ζήτημα. Οι αρνητές λένε πως ο Θεός δεν θα επέτρεπε ποτέ να καταστραφεί η ζωή στη Γη. Άλλωστε είπε στους ανθρώπους να κατακυριεύσουνε τον πλανήτη. Επιπλέον, σύντομα θα συμβεί και η Συντέλεια, οπότε δεν πειράζει.

Οι Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί είναι στην πρώτη γραμμή στη μάχη για την κλιματική αλλαγή. Ο Τζων Σίμκους, Ρεπουμπλικανός από το Ιλινόις, είπε πως η κλιματική αλλαγή είναι μύθος γιατί ο Θεός είπε στον Νώε πως δεν θα καταστρέψει ξανά τη γη με κατακλυσμό. Όλοι οι τρέχοντες Ρεπουμπλικανοί υποψήφιοι για την προεδρία είτε πάντα έλεγαν πως η κλιματική αλλαγή είναι απάτη, είτε ανακάλεσαν δηλώσεις τους που παραδέχονταν πως όντως συμβαίνει η υπερθέρμανση.

Η “Συμμαχία της Κορνουάλης για την Επιμελητεία της Πλάσης” (Cornwall Alliance for The Stewardship of Creation) έβγαλε μια ανακοίνωση με τίτλο “Μια Ευαγγελική Διακήρυξη για την Υπερθέρμανση του Πλανήτη.” Η διακήρυξη υποστηρίζει πως η Γη και τα οικοσυστήματά της “είναι γερά, ανθεκτικά, αυτορυθμιζόμενα, θαυμαστά κατάλληλα για την ανθρώπινη ευημερία.” Η ανακοίνωση αρνείται ότι η Γη και τα οικοσυστήματά της είναι “εύθραυστα και ασταθή παράγωγα τύχης” και συγκεκριμένα αρνείται πως το κλιματικό σύστημα της Γης είναι ευπαθές στις “μικροσκοπικές αλλαγές στην ατμοσφαιρική χημεία” όπως τις αποκαλούν. Η ανακοίνωση της Κορνουάλης λέει πως δεν υπάρχουν πειστικά αποδεικτικά στοιχεία ότι τα αέρια θερμοκηπίου που παράγει η ανθρωπότητα προκαλούν επικίνδυνη υπερθέρμανση. Επίσης αρνείται ότι το διοξείδιο του άνθρακα είναι ρύπος, και ισχυρίζεται πως η μείωση των αερίων θερμοκηπίου δεν μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ουσιαστική μελλοντική μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας.

Περίπου 500 άτομα, συμπεριλαμβανομένου ενός μεγάλου αριθμού μη εξειδικευμένων επιστημόνων και άλλων ακαδημαϊκών, στήριξαν την ανακοίνωση. Δεν πρόκειται για την άποψη μιας περιθωριακής ομάδας, αλλά της πλειοψηφίας των Ευαγγελικών Χριστιανών, οι οποίοι έχουν πολύ μεγαλύτερη εξουσία από ό,τι θα δικαιολογούσε ο αριθμός τους.

Ενώ οι πετρελαιοκράτες χρησιμοποιούν την επιστήμη σε κάθε πτυχή των επιχειρήσεών τους, εκμεταλλεύονται υποκριτικά την αντι-επιστήμη που ενυπάρχει στη θρησκεία για να υπονομεύσουν κάθε επιστημονικό πόρισμα που απειλεί την εξουσία και την περιουσία τους.

Οι περισσότεροι επιστήμονες δεν συνειδητοποιούν πως η επιστήμη και η θρησκεία είναι ασύμβατες. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή κάθησαν και το σκέφτηκαν. Συμβαίνει επειδή προτιμούν να μην το σκέφτονται.

Οι Φονταμενταλιστές ξέρουν πως η επιστήμη και η θρησκεία είναι ασύμβατες, δεδομένου πως η επιστήμη καταρρίπτει πολλά από τα περιεχόμενα της Βίβλου, η οποία θεωρούν κυριολεκτικά πως είναι ο λόγος του Θεού. Για αυτούς η επιστήμη κάνει λάθος και πρέπει να εκχριστιανιστεί. Υπάρχει μια καλοπληρωμένη απόπειρα για να γίνει ακριβώς αυτό, ενώ οι περισσότεροι επιστήμονες κάθονται στα μετόπισθεν και προτιμούν να μην ανακατεύονται.

Όμως η επιστήμη και η θρησκεία πάντα βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση, και πάντα θα βρίσκονται. Ένας χθεσινός ομιλητής είπε ότι δεν του αρέσει να χρησιμοποιεί τη λέξη “θρησκεία”, αλλά προτιμά να την αποκαλεί “σύστημα πίστης”. Λοιπόν, υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη συστημάτων πίστης. Η επιστήμη είναι ένα σύστημα πίστης βασισμένο στη λογική και τις αποδείξεις. Η θρησκεία είναι ένα σύστημα πίστης βασισμένο στις μπούρδες.

Οι μετριοπαθείς Χριστιανοί λένε πως υποστηρίζουν την επιστήμη, αλλά εξακολουθούν να μένουν προσκολλημένοι σε πεποιθήσεις που δεν έχουν εμπειρική βάση. Οι μετριοπαθείς λένε πως δέχονται την εξέλιξη, αλλά επιμένουν πως καθοδηγείται από τον Θεό. Αυτό δεν είναι δαρβίνεια εξέλιξη. Είναι ευφυής σχεδιασμός. Στη δαρβίνεια εξέλιξη δεν υπάρχει καθοδήγηση· ούτε θεία, ούτε άλλου είδους.

Ένα πρόσφατο φαινόμενο είναι να ενώνουν δυνάμεις οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής με τους αρνητές της εξέλιξης, που δεν έχουν άλλο σημείο επαφής πέρα από τα θρησκευτικά ορμώμενα κίνητρά τους. Έχουν περάσει αρκετοί νόμοι που απαιτούν οι δάσκαλοι να διδάσκουν “όλες τις πλευρές” των στοιχείων για την εξέλιξη και την κλιματική αλλαγή. Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα, αν τα επιχειρήματα όλων των πλευρών παρουσιάζονταν με ακρίβεια και ειλικρίνεια. Αλλά όλοι ξέρουμε πως αυτό είναι απίθανο να συμβεί, αφού ο μόνος στόχος αυτών των νομοσχεδίων είναι να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση επιστημονικής διαφωνίας σχετικά με ζητήματα όπου, για να λέμε την αλήθεια, υπάρχει ισχυρή ομοφωνία στην επιστημονική κοινότητα. Είναι σαν να ζητάει κανείς ίσο χρόνο για τη θεωρία της επίπεδης γης.

Ο Κρίστοφερ Χίτσενς είχε πει κάποτε πως δεν ήταν απλά αντίθετος με την οργανωμένη θρησκεία, αλλά με τη θρησκευτική πίστη. Η θρησκεία δεν θα αποτελούσε μια τόσο έντονα αρνητική δύναμη στην κοινωνία, αν συμπεριλάμβανε μόνο τις κοινωνικές εκδηλώσεις στην εκκλησία και τον εορτασμό των οροσήμων της ζωής του ανθρώπου. Ωστόσο η μαγική σκέψη, που φυτρώνει βαθιά οπουδήποτε η πίστη υπερνικά τις αποδείξεις, διαστρεβλώνει όλες τις πτυχές της ζωής. Ενσταλάζει επιπόλαιες πεποιθήσεις οι οποίες, επειδή υιοθετήθηκαν χωρίς λογική, δεν μπορούν να απομακρυνθούν με τη λογική. Η μαγική σκέψη αγνοεί τα αποδεικτικά στοιχεία και ευνοεί όποια άποψη είναι πιο βολική και κοινωνικά αποδεκτή. Παρόλο που και οι επιστήμονες τείνουν να ακολουθούν το πλήθος, μπορούν να αλλάξουν άποψη με τις κατάλληλες αποδείξεις.

Οι μαγικές πεποιθήσεις δεν περιορίζονται μόνο στη θρησκεία, αλλά εκτείνονται και στους κλάδους της οικονομίας, της πολιτικής και της υγείας. Και δεν φταίει το γεγονός ότι το κοινό δεν έχει αρκετές πληροφορίες. Σήμερα όλοι κατακλυζόμαστε από πληροφορίες, ειδικά από το διαδίκτυο. Όμως οι περισσότερες από αυτές τις πληροφορίες είναι αναξιόπιστες, και χρειάζεται να κόβει το μάτι για να ξεχωρίσει κανείς τις καλές από τις κακές. Η μαγική σκέψη και η τυφλή πίστη είναι το χειρότερο δυνατό νοητικό σύστημα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε αυτή την περίπτωση. Επιτρέπουν στις πιο εξωφρενικές βλακείες και ψέματα να γίνονται αποδεκτά ως πραγματικότητα.

Καλύτερο παράδειγμα από τις σύγχρονες Η.Π.Α. δεν υπάρχει, όπου η πλειοψηφία του κόσμου αποδέχεται ένα μεγάλο σύνολο θρησκευτικών και ψευδοεπιστημονικών πεποιθήσεων, παρά την πλήρη απουσία αποδεικτικών στοιχείων που να τις στηρίζουν, και μάλιστα ενώ υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις που τις καταρρίπτουν. Αυτή είναι η αφροσύνη της πίστης και δείχνει γιατί πρέπει να την πολεμήσουμε. Δεν είναι δυνατόν να λειτουργήσει ένας ολόκληρος πλανήτης βασισμένος σε τυφλή πίστη.

Όπως είπα ήδη, οι πιστοί σε θρησκείες χειραγωγούνται για να υποσκάψουν τα ίδια τους τα συμφέροντα στους τομείς της υγείας και της οικονομικής ευρωστίας, ώστε να τεθούν εν αμφιβόλω τα εδραιωμένα επιστημονικά ευρήματα. Αυτό θα ήταν αδύνατο, αν οι κοσμοθεωρίες της επιστήμης και της θρησκείας δεν ήταν διαμετρικά αντίθετες.

Η επιστήμη και η θρησκεία είναι φύσει ασύμβατες λόγω των αντίθετων παραδοχών που κάνουν για το τι μπορούμε να γνωρίζουμε για τον κόσμο. Κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται έναν κόσμο που μοιάζει να υπάρχει έξω από το σώμα, έναν κόσμο αισθητήριων ερεθισμάτων που ονομάζουμε “φυσικό κόσμο”. Η επιστήμη είναι η συστηματική μελέτη των παρατηρήσεων που γίνονται για τον φυσικό κόσμο με τις αισθήσεις μας και τα επιστημονικά όργανα. Η γνώση που αποκτάται κατ’ αυτό τον τρόπο έχει αποδειχθεί αποτελεσματική κατά την εφαρμογή της στις ανθρώπινες ανάγκες.

Αντίθετα, όλες οι μεγάλες θρησκείες, του Βουδισμού συμπεριλαμβανομένου, διδάσκουν πως οι άνθρωποι έχουν μια επιπλέον “εσωτερική” αίσθηση που μας επιτρέπει να αποκτήσουμε πρόσβαση σε ένα πεδίο πέρα από τον ορατό κόσμο — μια θεϊκή, υπερβατική πραγματικότητα, την οποία αποκαλούμε “υπερφυσική”. Αν κάτι δεν περιλαμβάνει το υπερβατικό, δεν είναι θρησκεία. Η θρησκεία είναι ένα σύνολο μεθόδων με σκοπό να επικοινωνήσουμε με αυτό τον αόρατο κόσμο και να χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις του για να επηρεάσουμε τις καταστάσεις στη Γη.

Η τρέχουσα υπόθεση της επιστήμης είναι ότι η προσεκτική παρατήρηση είναι η μόνη αξιόπιστη πηγή γνώσης για τον κόσμο. Η φυσική θεολογία δέχεται την εμπειρική επιστήμη και τη θεωρεί ως μέσο για να μάθουμε για την πλάση του Θεού. Αλλά η θρησκεία, γενικώς, πηγαίνει πέρα από την επιστήμη και θεωρεί αξιόπιστες και άλλες πηγές γνώσης, όπως ιερές γραφές, αποκάλυψη και πνευματικές εμπειρίες.

Αναμφίβολα η επιστήμη έχει τα όριά της. Ωστόσο το γεγονός ότι η επιστήμη είναι περιορισμένη, δεν σημαίνει πως η θρησκεία ή οποιοδήποτε εναλλακτικό σύστημα σκέψης πραγματικά μας δίνει πρόσβαση στο τι κείται πέρα από τα όρια αυτά. Για παράδειγμα, η επιστήμη δεν μπορεί ακόμα να περιγράψει πώς ακριβώς προέκυψε το σύμπαν με φυσικό τρόπο, αν και υπάρχουν πολλά πιθανά σενάρια. Αλλά το γεγονός ότι η επιστήμη δεν έχει –προς το παρόν– οριστική απάντηση στην ερώτηση αυτή, δεν σημαίνει πως οι αρχαίοι μύθοι, όπως αυτοί της Γενέσεως, εμπεριέχουν αλήθεια ή πως μπορούν να επιβεβαιωθούν.

Η επιστημονική κοινότητα γενικώς ακολουθεί τη λογική πως η επιστήμη δεν έχει τίποτα να πει για το υπερφυσικό, επειδή οι μέθοδοι της επιστήμης, ως έχουν, εξαιρούν τα υπερφυσικά αίτια. Προσωπικά διαφωνώ κάθετα με αυτήν τη θέση. Αν πράγματι έχουμε μια εσωτερική αίσθηση που μας λέει για μια μη παρατηρήσιμη πραγματικότητα που είναι σημαντική για τον άνθρωπο και επηρεάζει τις ζωές μας, τότε θα πρέπει να μπορούμε να παρατηρήσουμε την επίδραση αυτής της πραγματικότητας με επιστημονικά μέσα.

Αν η εσωτερική αίσθηση κάποιου ανθρώπου τον προειδοποιούσε για έναν επικείμενο σεισμό που δεν είχε προβλέψει η επιστήμη και συνέβαινε ακριβώς όταν τον είχε προβλέψει εκείνος, τότε θα είχαμε αποδείξεις για μια εξωαισθητική πηγή γνώσης. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε αποδείξεις ότι αυτά που αισθάνονται οι άνθρωποι όταν νομίζουν πως έρχονται σε επαφή με το υπερφυσικό ανταποκρίνονται σε οτιδήποτε έξω από το μυαλό τους, οπότε δεν έχουμε κανέναν λόγο να βασιζόμαστε στα αισθήματα αυτά όταν προκύπτουν. Ωστόσο, αν προκύψουν ποτέ τέτοια στοιχεία, τότε οι επιστήμονες θα πρέπει να τα εξετάσουν, είτε τους αρέσει, είτε όχι.

Δεν μπορούμε να κρύψουμε κάτω από το χαλί τα διάφορα σοβαρά προβλήματα που δημιούργησε η επιστημονική επανάσταση και την απότομη αύξηση της δυνατότητας της ανθρωπότητας να εκμεταλλευτεί τους φυσικούς πόρους την οποία προξένησε η τεχνολογία. Δεν θα υπήρχαν τα προβλήματα του υπερπληθυσμού, της ρύπανσης, της υπερθέρμανσης του πλανήτη ή της απειλής του πυρηνικού ολοκαυτώματος, αν δεν τα είχε δημιουργήσει η επιστήμη. Η αυξανόμενη έλλειψη εμπιστοσύνης για την επιστήμη που υπάρχει τώρα στις Η.Π.Α. μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί από τα επαίσχυντα παραδείγματα επιστημόνων που απασχολούνται σε εταιρείες πετρελαίου, τροφίμων, καπνού και φαρμάκων και έχουν συμβάλει στον άδικο θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, επιτρέποντας την πώληση προϊόντων που οι επιστήμονες αυτοί γνώριζαν πολύ καλά πως δεν ήταν ασφαλή.

Αλλά μήπως θέλει κανείς να επιστρέψει στην προ επιστήμης εποχή, όταν η ανθρώπινη ζωή ήταν δύσκολη, άγρια και σύντομη; Ακόμα και η φωτιά ήταν κάποτε μια νέα τεχνολογία, και από τότε πολλοί άνθρωποι έχουν πεθάνει σε φωτιές. Δεν σταματάμε όμως να ανάβουμε φωτιά. Τα μη ασφαλή προϊόντα επισκιάζονται από τα φάρμακα, τα τρόφιμα, την ιατρική γνώση και τις τεχνολογίες που έχουν κάνει τις ζωές μας κατά πολύ καλύτερες από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Τουλάχιστον στις αναπτυγμένες χώρες, οι γυναίκες τώρα σπάνια πεθαίνουν στη γέννα, και τα περισσότερα παιδιά ζουν και γίνονται ενήλικες. Αυτό δεν ίσχυε μέχρι και πριν από μερικές γενιές. Αντίθετα με τους προγόνους μας, οι περισσότεροι από εμάς ζούμε μεγάλες, ικανοποιητικές ζωές, χωρίς πολύ πόνο και ταλαιπωρίες. Οι ηλικιωμένοι είναι τόσοι πολλοί πλέον που έχουν αρχίσει να γίνονται κοινωνικό πρόβλημα. Όλα αυτά είναι αποτελέσματα της επιστημονικής προόδου.

Τα προβλήματα που έχει επιφέρει η κακή χρήση της επιστήμης μπορούν να λυθούν μόνο με τη χρήση της επιστημονικής μεθόδου και με την πιο λογική συμπεριφορά από πλευράς των επιστημόνων, των πολιτικών, των εταιρειών και των πολιτών κάθε κοινωνικής τάξης. Η θρησκεία, ως έχει σήμερα, με την εμμονή της στη στενομυαλιά και την αρχαία μυθολογία, δεν συμβάλλει καθόλου στη δημιουργία ενός καλύτερου, ασφαλέστερου κόσμου. Για την ακρίβεια, η θρησκεία αντιτίθεται ενεργά και δυναμικά στο στόχο αυτό.

Η θρησκεία έχει καταστρέψει την εμπιστοσύνη μας με τις απανωτές αποτυχίες της. Χρησιμοποιώντας την εμπειρική μέθοδο, η επιστήμη εξάλειψε την ευλογιά, ανέβασε τον άνθρωπο στο φεγγάρι και ανακάλυψε το DNA. Αν η επιστήμη δεν δούλευε, θα την είχαμε εγκαταλείψει. Η εμμονή μας με τη θρησκεία μάς έφερε την ιερά εξέταση, ιερούς πολέμους και μισαλλοδοξία. Η θρησκεία δεν δουλεύει, αλλά δεν λέμε να την εγκαταλείψουμε.

Η επιστήμη μάς πετάει στο φεγγάρι. Η θρησκεία μάς πετάει πάνω σε κτίρια.

Η επιστήμη δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την προσήλωσή της στην αλήθεια. Και η θρησκεία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την προσήλωσή της στις ανοησίες. Και για αυτόν το λόγο καλώ τους επιστήμονες και όλους τους σκεπτόμενους ανθρώπους να επικεντρωθούν στο να μειώσουν την επιρροή της θρησκείας στον κόσμο, με υπέρτατο στόχο την τελική πτώση της ανόητης πίστης. Το μέλλον μας εξαρτάται από αυτό.