Αρθρογράφος: Ebonmuse
Μετάφραση: Evan T
“Το ον Ο* έχει την ιδιότητα υπάρχω σε κάθε δυνατό κόσμο. Το Ο* είναι πρόδηλο στον κόσμο Κ*· συνεπώς αν ο Κ* ήταν υπαρκτός, το Ε* θα γινόταν πρόδηλο από κάτι που υπάρχει και θα γινόταν πρόδηλο και σε κάθε δυνατό κόσμο […] Αυτό σημαίνει πως υπάρχει ένα ον που είναι πάνσοφο, παντοδύναμο και ηθικά τέλειο· και αυτό υπάρχει και έχει αυτές τις ιδιότητες σε κάθε δυνατό κόσμο. Αυτό το ον είναι ο Θεός.”
Alvin Plantinga, Η Φύση της Αναγκαιότητας, σελ. 215-216· Oxford University Press, 1974.
Μια πιο εκλεπτυσμένη μορφή του οντολογικού επιχειρήματος έχει προταθεί από τον χριστιανό φιλόσοφο Alvin Plantinga. Η μορφή του επιχειρήματος του Plantinga χρησιμοποιεί την έννοια των δυνατών κόσμων· κάθε κόσμος που μπορούμε να φανταστούμε πως υπάρχει, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας, είναι ένας δυνατός κόσμος. Έπειτα ο Plantinga επιχειρηματολογεί πως αν υπάρχει κάποιος δυνατός κόσμος στον οποίο ο Θεός υπάρχει (που απλά υπάρχει) τότε ο Θεός πρέπει να υπάρχει σε όλους τους δυνατούς κόσμους, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας. Πιο συγκεκριμένα το επιχείρημα πάει ως εξής:
- Ένα ον είναι υπέρτατα εξέχον σε έναν δυνατό κόσμο, αν και μόνο αν είναι πάνσοφο, παντοδύναμο και ηθικά τέλειο σε εκείνο τον κόσμο.
- Ένα ον είναι υπέρτατα εξέχον σε έναν δυνατό κόσμο, αν και μόνο αν είναι υπέρτατα εξέχον σε κάθε δυνατό κόσμο.
- Υπάρχει κάποιος δυνατός κόσμος στον οποίο υπάρχει ένα ον που να είναι υπέρτατα εξέχον
- Άρα υπάρχει ένα ον το οποίο είναι υπέρτατα εξέχον σε κάθε δυνατό κόσμο.
- Άρα υπάρχει Θεός.
Αν και χρησιμοποιεί διαφορετική γλώσσα, το επιχείρημα του Plantinga στην ουσία βασίζεται στο ίδιο κόλπο: προσπαθεί να προκαλέσει την ύπαρξη ενός όντος με ορισμό. Ουσιαστικά λέει: “Υπάρχει ένας δυνατός κόσμος που περιέχει ένα ον που υπάρχει σε όλους τους δυνατούς κόσμους” ή πιο απλά “Εξ ορισμού, ο Θεός υπάρχει, αν μπορούμε να φανταστούμε ότι υπάρχει”. Αυτό είναι απαράδεκτο. Οι δυνατοί κόσμοι, εξ ορισμού, είναι απόλυτα διαχωρισμένοι· δεν μπορούν να επηρεάσουν ο ένας τον άλλο (αν μπορούσαν, δεν θα ήταν διαφορετικοί δυνατοί κόσμοι, αλλά ο ίδιος δυνατός κόσμος· πάλι εξ ορισμού). Άρα είναι άκυρο να ορίζεις κάτι που η ύπαρξή του σε έναν δυνατό κόσμο προκαλεί την ύπαρξή του σε έναν άλλο δυνατό κόσμο. Διαφορετικά θα προέκυπτε μια σωρεία παραλογισμών.
Ένα ιδιαίτερα φαιδρό παράδειγμα προκύπτει αν αναλογιστείτε την ακόλουθη πρόταση: “Υπάρχει ένας δυνατός κόσμος που περιέχει ένα ον που καταστρέφει όλους τους δυνατούς κόσμους”. Αλλά αν υπάρχει ένας τέτοιος δυνατός κόσμος, εξ ορισμού δεν θα υπάρχει κανένας δυνατός κόσμος. Κατά συνέπεια η λογική του Plantinga οδηγεί σε ένα προφανές άτοπο: μόλις απέδειξε ότι δεν υπάρχει τίποτα. Η λύση είναι να αναγνωριστεί πως το να ορίζεις τα περιεχόμενα ενός δυνατού κόσμου σε σχέση με τα περιεχόμενα ενός άλλου είναι απαράδεκτο και στερείται νοήματος.
Υπάρχει άλλος ένας προφανής τρόπος για να ακυρωθεί αυτό το επιχείρημα. Σκεφτείτε αυτό το παράδειγμα:
- Υπάρχει ένας δυνατός κόσμος στον οποίο δεν υπάρχει ον που να κατέχει υπέρτατη ανωτερότητα.
- [ΣτΜ: Αλλά για να είναι ένα ον υπέρτατα εξέχον, πρέπει να υπάρχει σε κάθε δυνατό κόσμο.]
- Άρα δεν υπάρχει ον που να κατέχει υπέρτατη ανωτερότητα.
- Άρα δεν υπάρχει Θεός.
Η λογική αυτού του επιχειρήματος μοιάζει να είναι απαραβίαστη. Σίγουρα δεν υπάρχει κάποια λογική αντίφαση στο να συλλάβω έναν κόσμο που δεν διαθέτει κάποια υπέρτατα εξέχουσα οντότητα, συνεπώς είναι ένας δυνατός κόσμος. Συνεπώς, με τη λογική του Plantinga, δεν υπάρχει ένα τέτοιο ον σε κανέναν δυνατό κόσμο και κατά συνέπεια δεν υπάρχει Θεός. Μέχρι στιγμής κανένας υποστηρικτής του οντολογικού επιχειρήματος δεν έχει προσφέρει κάποια απάντηση σ’ αυτό.
Συνέχεια…
