[ΑπΚ] 3β. Το Σύχρονο Επιχείρημα του Σχεδιασμού: Michael Behe

Διακόσια χρόνια αργότερα και το επιχείρημα του σχεδιασμού έχει αλλάξει ελάχιστα. Η σύχρονη εκδοχή, που προτάθηκε από τον βιοχημικό Michael Behe, είναι σχεδόν ακριβώς ίδια με του Paley. Η μόνη διαφορά είναι ότι ο Behe παραδέχεται πως η εξέλιξη θα μπορούσε να δημιουργήσει την περιοπλοκότητα σε μακροσκοπικό επίπεδο, που ο Paley τη θεωρούσε απόδειξη σχεδιασμού, και στρέφει το βλέμμα του στα μικροσκοπικά επίπεδα μέσα στα κύτταρα, στα μοριακά συγκροτήματα που ευθύνονται για λειτουργίες όπως η κίνηση των βακτηριδίων ή η πήξη του αίματος. Αυτές οι δομές, ισχυρίζεται ο Behe, παραείναι περίπλοκες για να έχουν παραχθεί με την εξέλιξη. Ο Behe ονομάζει αυτό το κριτήριο “μη ελαττώσιμη περιπλοκότητα”· αν ένα σύστημα αποτελείται από πολλά αλληλένδετα μέρη που όλα απαιτούνται για να τη λειτουργία του συστήματος, τότε αυτό το σύστημα δε θα μπορούσε να παραχθεί από σταδιακή εξέλιξη και πρέπει να έχει σχεδιαστεί.

Κάποιος μπορεί να το μπερδέψει αυτό με το επιχείρημα του Θεού των Κενών. Όταν η γνώση μας για ένα σύστημα αυξηθεί σε σημείο ώστε να μη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παράδειγμα σχεδιασμού, απλά προχωράμε στο επόμενο ελλιπώς κατανοητό σύστημα και ισχυριζόμαστε ότι αυτό είναι η νεότερη αδιαμφισβήτητη απόδειξη σχεδιασμού. Είναι ορθή κατηγορία κατά του επιχειρήματος του σχεδιασμού, αλλά το επιχείρημα είναι λανθασμένο σε πιο θεμελιώδες επίπεδο. Είναι γεγονός πως η εξέλιξη μπορεί να παράξει μη ελαττώσιμα περίπλοκες δομές, ένα γεγονός που έχει παρατηρηθεί και σε ζωντανούς οργανισμούς, αλλά και σε εξελικτικές προσομοιώσεις σε υπολογιστή με τους λεγόμενους “γενετικούς αλγόριθμους”. Για παραδείγματα δείτε αυτή την ανάρτηση που περιγράφει την εξέλιξη ενός νέου, μη ελαττώσιμα περίπλοκου ενζύμου πολλαπλών βημάτων για την διάσπαση μιας ανθρωπογενούς τοξίνης ή αυτό το άρθρο που περιγράφει τη δημιουργία βάσει γενετικού αλγορίθμου, ενός μη ελαττώσιμα περίπλοκου κυκλώματος που αποτελείται από 37 λογικές θύρες.

Πώς μπορεί μια εξελικτική διαδικασία να παράξει ένα μη ελαττώσιμο, περίπλοκο σύστημα; Υπάρχουν τρεις τρόποι. Τον πρώτο μπορούμε να τον συμπτύξουμε στην έννοια “σκαλωσιά”. Επιπλέον μέρη στηρίζουν ένα μερικώς λειτουργικό σύστημα μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή του, οπότε οι “σκαλωσιές” παύουν να χρειάζονται και απομακρύνονται από τη φυσική επιλογή. Η δεύτερη είναι η αλλαγή χρήσης, ένας σημαντικός εξελικτικός μηχανισμός, γνωστός από την εποχή του Δαρβίνου ακόμα. Ένα σύστημα που αρχικά εκτελούσε μια συγκεκριμένη εργασία, μετατρέπεται για να επιτελεί μια νέα λειτουργία, ξεκινώντας με πολλαπλά λειτουργικά μέρη κατ’ ευθείαν, χωρίς να χρειάζεται να τα αποκτήσει ένα-ένα. Τέλος υπάρχει και η περίπτωση που η βελτίωση καθίσταται ανάγκη, όπου ένα σύστημα αρχικά είναι απλά ευεργετικό, αλλά καθώς αυξάνεται η περιπλοκότητά του καθίσταται απαραίτητο. Όλοι αυτοί οι μηχανισμοί έχουν εμπλακεί στην παραγωγή περίπλοκων μοριακών δομών.

Σε αντίθεση με τον Paley, που έλεγε σαφώς πως ο σχεδιαστής ήταν ο Θεός, οι σύγχρονοι υποστηρικτές του ευφυούς σχεδιασμού συνήθως υπεκφεύγουν όταν ρωτούνται ποιος πιστεύουν πως ήταν ο σχεδιαστής (το παραπάνω κείμενο είναι μια σπάνια εξαίρεση). Αυτή είναι μια νομικίστικη τακτική, όχι θεολογική. Ελπίζουν να γλιτώσουν από τις αναπόφευκτες προσφυγές στα δικαστήρια για τη διδασκαλία του ευφυούς σχεδιασμού στα σχολεία, αποδεύγοντας άμεση συσχέτισή του με τη θρησκεία. Παρ’ όλα αυτά, αν τα σύχρονα επιχειρήματα σχεδιασμού πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως αποδείξεις για την ύπαρξη του Θεού, πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ίδιες θεολογικές αντιρρήσεις που κατατρέχουν και το επιχείρημα του Paley. Δεδομένου του τι βλέπουμε στη φύση, γιατί να συμπεράνουμε έναν άπειρο δημιουργό, αντί για πολλούς πεπερασμένους και αντιμαχόμενους; (το μαστίγιο των βακτηριδίων, που έχει γίνει εικόνισμα του κινήματος του ευφυούς σχεδιασμού, είναι παρόμοιο με το σύστημα που χρησιμοποιούν παθογόνα βακτήρια για τη διάδοση τοξινών). Και πως θα αντιμετωπίσουν οι υποστηρικτές του την κατηγορία της ειδικής έκκλησης που προκύπτει από την απαίτησή τους τα περίπλοκα φυσικά συστήματα να αποτελούν προϊόν σχεδιασμού, αλλά το πολύ πιο περίπλοκο μυαλό του σχεδιαστή να εξαιρείται χωρίς αιτιολόγηση;