Πού γίνεται ο σχολιασμός;

Στο τέλος του κάθε άρθρου υπάρχει σύνδεσμος για το ιστολόγιο του συγγραφέα, όπου και μπορείτε να αφήνετε τα σχόλιά σας.

18+1 Πράγματα που πρέπει να ξέρετε για τον αθεϊσμό

2 January 2018
Comments Off on 18+1 Πράγματα που πρέπει να ξέρετε για τον αθεϊσμό

Αρθρογράφος: greek skeptic

Πριν μερικές ημέρες, ένας αναγνώστης του μπλογκ απάντησε σε ένα άρθρο, πολύ ευγενικά είναι αλήθεια, και ακολούθησε μεγάλη αλληλογραφία. Πέραν του κεντρικού θέματος της επικοινωνίας που ήταν το κατά πόσο πρέπει ένας Χριστιανός να προσβάλλεται από αυτά που γράφω, πρόσεξα πως ο συγκεκριμένος αναγνώστης έκανε συνεχώς λάθη σχετικά με τον αθεϊσμό.

Συνεπώς νιώθω την ανάγκη να ξεκαθαρίσω μερικά θέματα άλλη μια φορά.

1. Ο αθεϊσμός δεν είναι πολύπλοκο θέμα. Αντιθέτως, είναι εξαιρετικά απλό. Απλώς δεν πιστεύω σε κανένα θεό. Αυτό είναι το μόνο χαρακτηριστικό που χρειάζεται να έχει κάποιος για να τον αποκαλέσουμε άθεο. ΤΟ ΜΟΝΟ!

2. Άθεος δεν σημαίνει πως η ζωή μου δεν έχει νόημα, γιατί έχει, δεν σημαίνει πως πιστεύω στην εξέλιξη των ειδών, αν και πιστεύω, δεν σημαίνει πως πιστεύω στον διάβολο, μιας και αν δεν πιστεύεις στον θεό τότε δεν πιστεύεις ούτε στον διάβολο που είναι δημιούργημά Του.

3. Άθεος δεν σημαίνει πως είμαι καλός άνθρωπος ή πως είμαι κακός άνθρωπος. Υπάρχουν καλοί και κακοί άθεοι.

4. Γιατί δεν πιστεύω στον θεό; Γιατί οι αποδείξεις που βλέπω και που μου έχουν δοθεί δεν είναι αρκετές για να με πείσουν.

5. Οι άθεοι δεν έχουμε όλοι τις ίδιες πεποιθήσεις. Κάποιοι είναι αριστεροί άθεοι, άλλοι φιλελεύθεροι, άλλοι φεμινιστές, άλλοι φιλόζωοι, άλλοι δημοκράτες, άλλοι φασίστες, οτιδήποτε.

6. Αυτές μας οι πεποιθήσεις ΔΕΝ προέρχονται από τον αθεϊσμό μας. Αν προέρχονταν θα είχαμε όλοι τις ίδιες πεποιθήσεις. Αντιθέτως, ο ίδιος ο αθεϊσμός είναι προϊόν των πεποιθήσεών μας για την επιστήμη και την προέλευση του ανθρώπου.

7. Κανένας λογικός άθεος δεν είναι δογματικά ταγμένος να μην πιστέψει στο Θεό. Απλώς οι αποδείξεις για την ύπαρξή του είναι …χάλια μαύρα. Θα ήταν απίστευτα απλό για ένα παντοδύναμο Ον να γράψει ένα κεφάλαιο στο ιερό του βιβλίο με το οποίο θα έσβηνε όλες τις αμφιβολίες που έχει ένας άθεος. Θα μπορούσε να μας δώσει τις λύσεις για όλα τα σημαντικά προβλήματα του 21ου αιώνα, ή να ευθυγραμμίσει τα αστέρια ώστε να γράφουν «ΘΕΟΣ», ή «ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ» (το ίδιο είναι). Αυτό θα με έκανε και εμένα πιστό. Αντί για αυτό μας δίνει οδηγίες πως να σφάξουμε κατσίκες και να πουλήσουμε γυναίκες.

8. Δεν μπορείς να τσουβαλιάσεις όλους τους άθεους μαζί. Είμαστε διαφορετικοί. Το μόνο κοινό που έχουμε είναι πως δεν έχουμε πεισθεί για την ύπαρξη Θεού. Μπορεί να έχουμε και άλλα κοινά, μπορεί και όχι.

9. Οι περισσότεροι άθεοι μεγάλωσαν από τους γονείς του ως πιστοί. Το γεγονός πως μας μεγάλωσαν να πιστεύουμε σε κάτι δεν σημαίνει πως πρέπει να παραμείνουμε κολλημένοι σε αυτό το δόγμα.

10. Στην εκκλησία, αλλά και με τη θρησκεία είχα και καλές και κακές εμπειρίες. Αυτές σε μεγάλο βαθμό με έκαναν αυτό που είμαι σήμερα. Αλλά δεν είμαι θυμωμένος με τον Θεό. Είναι δύσκολο να θυμώσεις με κάτι που δεν πιστεύεις πως υπάρχει και αν το κάνεις, ίσως το πρόβλημά σου να είναι …διαφορετικής φύσης.

11. Μπορεί να μην είμαι θυμωμένος με τον Θεό, αλλά είμαι εξαιρετικά τσαντισμένος με την οργανωμένη θρησκεία. Δεν αναφέρομαι μόνο στο Χριστιανισμό αλλά σε όλες τις θρησκείες, απλώς μιλάω για τον Χριστιανισμό μιας και αυτόν ξέρω καλύτερα.

12. Μερικά από τα προβλήματα που έχω με το Χριστιανισμό είναι πως είναι κατά των ίσων δικαιωμάτων των γυναικών, κατά της επιστήμης, κατά της προόδου, σεξιστικός, ομοφοβικός, υπέρ της δουλείας, βίαιος, υπέρ της ανθρωποθυσίας και επειδή χρησιμοποιεί το φόβο ως εργαλείο ελέγχου.

13. Το ότι είμαι άθεος δεν σημαίνει πως δεν έχω ηθική. Αυτό είναι μεγάλο θέμα το οποίο έχω αναλύσει σε προηγούμενο πρόσφατο άρθρο, οπότε απλώς να πω πως θεωρώ πως η ηθική της Βίβλου είναι εξαιρετικά προβληματική για να την ακολουθήσω. Δεν μπορώ να δεχθώ πως κάτι είναι καλό απλώς επειδή το είπε ο Θεός. Αν πιστεύετε πως αυτό είναι λάθος τότε υποθέτω πως είστε έτοιμοι να σκοτώσετε το παιδί σας αν σας το πει ο Θεός. Τι; Όχι; Χμμμ….

14. Ο αριθμός των ανθρώπων που πιστεύουν στο Θεό σε όλο τον κόσμο είναι τεράστιος, αυτό όμως δεν αποτελεί απόδειξη της ύπαρξης του Θεού. Αν ήταν απόδειξη, τότε ποιανού Θεού;

15. Ο αθεϊσμός δεν είναι μια πίστη. Πρόκειται για την άρνηση αυτής της πίστης για λόγους που προανέφερα.

16. Οι άθεοι δεν ισχυριζόμαστε πως έχουμε την υπέρτατη αλήθεια. Δεν έχουμε αλάνθαστα βιβλία. Δεν έχουμε ιερούς συγγραφείς. Ουδείς αλάνθαστος, ούτε ο Πάπας.

17. Αγνωστικιστής είναι αυτός που ζητάει γνώση για να λάβει θέση. Αυτό είναι διαφορετικό από την αθεΐα όπου απορρίπτουμε την ύπαρξη του Θεού. Αλλά μπορεί να υπάρξει αγνωστικιστής άθεος, σαν εμένα, ο οποίος λέει πως δεν γνωρίζει αν υπάρχει Θεός και επιλέγει να μη πιστέψει, καθώς και γνωστικός άθεος που είναι βέβαιος πως δεν υπάρχει θεός.

18. Η αθεΐα δεν είναι πίστη (ξανά). Δεν είναι μια κοσμοθεωρία ώστε να σκοτώσεις στο όνομά της. Οι φόνοι έχουν πολλά κίνητρα, αλλά η έλλειψη πίστης δεν είναι ένα από αυτά.

Τέλος,

19. Οι άθεοι δεν τρώμε μωράκια. Σίγουρα δεν τρώμε μωράκια κάθε Πέμπτη και Σάββατο, οπότε τρώμε γατάκια και σκυλάκια. Αυτό το πράγμα με τα μωράκια είναι μύθος.

Βάζω στοίχημα πως υπάρχουν πολλοί συνάνθρωποι που λένε πως δεν ξέρουν αν υπάρχει θεός, αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει πως στην ουσία είναι άθεοι. Όποιος από αυτούς διαβάζει αυτό το άρθρο νομίζω πως είναι σημαντικό να καταλάβει πως η αθεΐα δεν είναι κάτι κακό, όπως ίσως του έχουν πει. Πρόκειται απλώς για την ουδέτερη στάση στον ισχυρισμό πως υπάρχει Θεός, όπως αυτός περιγράφεται στα διάφορα ιερά βιβλία.

Ο αθεϊσμός όχι μόνο δεν είναι κακός, αλλά προκειμένου να ξεμπλέξουμε με αρκετά από τα κακά της θρησκείας θα πρέπει να μαζευτούμε πολλοί και να οργανωθούμε καλύτερα.

Το πρώτο βήμα όμως είναι να το καταλάβουμε.

Συνέχεια…


Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο greek skeptic, όπου και γίνεται ο σχολιασμός.

“Η Ώρα του Διαβόλου” – Το έχουμε ξαναδεί το έργο

28 December 2017
Comments Off on “Η Ώρα του Διαβόλου” – Το έχουμε ξαναδεί το έργο

Αρθρογράφος: EvanT

Άλλη μία νέα περίπτωση όπου οι Χριστιανοί Φονταμενταλιστές εν Ελλάδι χρησιμοποιούν το νόμο για να ταλαιπωρήσουν καλλιτέχνες και δημιουργούς.

EIKONA

Παλιά είχαμε το “Corpus Christi” (μπορείτε να διαβάσετε για το περιστατικό εδώ). Νομίζω αθωώθηκαν, αλλά δεν παίρνω κι όρκο γιατί δεν βρήκα πηγές που να το αναφέρουν. Μπορεί και να μην έχει καν τελεσιδικήσει ακόμη.

Μετά είχαμε τον “Γέροντα Πασίτσιο” που τελικά καταδικάστηκε το 2014 σε 10 μήνες με 3ετή αναστολή (εδώ ο ίδιος ο πρωταγωνιστής διηγείται την ιστορία του.

Έπειτα είχαμε το Διονύση Καβαλιεράτο, του οποίου η “βλάσφημη” έκθεση (εδώ) δέχτηκε την εισβολή από πάνω-κάτω τους ίδιους ανθρώπους, οι οποίοι τον έσυραν κι αυτόν στα δικαστήρια το 2013. Ευτυχώς αυτός αθωώθηκε, προς μεγάλη θλίψη τους.

Και τώρα έχουμε μια νέα υπόθεση να προσθέσουμε στη λίστα. Πριν μερικές μέρες ένας Παλαιοημερολογίτης μοναχός, γνωστός για τα εν μέρει αστεία, εν μέρει ανησυχητικά καμώματά του* ηγήθηκε μιας μικρής ομάδας διαδηλωτών κατά “βλάσφημης” θεατρικής παράστασης στη Θεσσαλονίκη· της “Ώρα του Διαβόλου” του Πορτογάλου συγγραφέα Φερνάντο Πεσόα (γραμμένο στις αρχές του 20ου αι. Ο Πεσόα πέθανε το 1935).

*Ο “πατήρ” Κλεομένης έχει γίνει γνωστός το 2017 στο ελληνικό YouTube με περιστατικά όπως:
-Κλώτσημα “δαιμονικών” ΑΤΜ.
-Ο βανδαλισμός του μνημείου του Ολοκαυτώματος στη Λάρισα (μηνύθηκε για το περιστατικό).
-Προσπάθησε να προκαλέσει επεισόδιο κατά την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στη Θεσσαλονίκη, στη Ρωμαϊκή Αγορά (αλλά τον μαζέψανε).
-Και προσφάτως έκανε συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από την ελληνική προβολή του “Batman and Jesus”, αλλά η διαμαρτυρία υπήρξε ειρηνική.

[youtube=https://youtu.be/klUAoYagx8w]

Ο “πατήρ” Κλεομένης μιλάει μπροστά. Ο ηλικιωμένος με τα γυαλιά πρέπει να είναι ο ίδιος από αυτό το βίντεο από το περιστατικό με τον Καβαλιεράτο.

Να ξανατονίσω πως διαμαρτύρονταν κατά ενός θεατρικού έργου που γράφτηκε σχεδόν έναν αιώνα πριν. Αλλά δεν θα υπήρχε πρόβλημα αν η διαμαρτυρία ήταν ειρηνική. Όοοοχι όμως… δεν τους έφτανε αυτό. Πρώτα το γύρισαν στο πιο βίαιο (3 συνελήφθησαν) και έπειτα είπαν να ολοκληρώσουν αυτή τη μεσαιωνική εκδήλωση με μια μήνυση κατά όλων των συντελεστών του έργου, με μπροστάρηδες βουλευτές της Χρυσής Αυγής (που είχε συμμετάσχει και κατά του “Corpus Christi” και στη μήνυση κατά του Παστίτσιου).

EIKONA

EIKONA

(Χριστός κι Απόστολος Γκλέτσος… σε Comic Sans γράψαν τη μήνυση;)

Δεν γνωρίζω αν οι συντελεστές κινδυνεύουν με καταδίκη γιατί υπάρχει δεδικασμένο και προς τις δύο μεριές. Αν και να πω την αλήθεια δεν μπορώ να κατανοήσω υπό ποία έννοια μια παράσταση σε κλειστό, ιδιωτικό χώρο θεωρείται δημόσια κακόβουλη βλασφημία. Εν πάσει περιπτώσει, όσο συνεχίζουν να υπάρχουν αυτοί οι αναχρονιστικοί νόμοι βλασφημίας πάντα θα υπάρχει η δυναμική να ταλαιπωρούνται άνθρωποι από άτομα με χρήμα και χρόνο για ξόδεμα σε ανούσιες μηνύσεις. Ευτυχώς που έχουμε και Αριστερή κυβέρνηση στην Ελλάδα που θα καταργούσε τις διατάξεις περί βλασφημίας…

Συνέχεια…


Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο On the way to Ithaca, όπου και γίνεται ο σχολιασμός.

Αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη (61)

20 December 2017
Comments Off on Αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη (61)

Αρθρογράφος: Λίνα Μ., ετών 29, ιδιωτική υπάλληλος

Την ιστορία τη γράφουμε μαζί

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

Είμαι η Λίνα και γεννήθηκα σ’ ένα νησί που αγκαλιάζεται από το βαθύ μπλε της θάλασσας.

Το χωριό μου μικρό κι η οικογένειά μου απλή και βαθιά θρησκευόμενη, με τα μέλη του ευρύτερου κύκλου της να συμπεριλαμβάνουν ιερείς μα και θεοφοβούμενους ανθρώπους. Το ντύσιμο, η διατροφή, η συμπεριφορά και ο τρόπος σκέψης μας, ήταν επιβεβλημένο να συνάδουν με την άγραφη πηγή δικαίου της κοινωνίας μας. Άνθρωποι μεγαλωμένοι με χριστιανικές διδαχές και βαρύ καημό στο τι θα πει ο κόσμος.

Διάβαζα τη Βίβλο από μικρή και πήγαινα με την οικογένειά μου στην εκκλησία, μα δεν καταλάβαινα τίποτα επί της ουσίας. Μου άρεσε όμως. Οι ψαλμοί, η κατανυκτική ατμόσφαιρα, η ευλάβεια των πιστών, η μυρωδιά κι όλα όσα βιώνει ένα παιδί με τις δικές του αισθήσεις και τα δικά του μάτια, μού γέννησαν την ψευδαίσθηση ότι αυτός είναι ο κόσμος μου κι εδώ ανήκω. Έτσι, μεγαλώνοντας, τρύπωνε όλο και πιο βαθιά στο μυαλό μου, η επιθυμία ν’ απαρνηθώ τα εγκόσμια και να γίνω καλόγρια. Ήμουν ανέκαθεν ένα ντροπαλό, μοναχικό παιδί και σαν έφηβη έβρισκα διέξοδο σ’ ένα ημερολόγιο όπου κι έγραφα πολύ συχνά.

Είχα ακούσει πολλές φορές τους γονείς μου να λένε στους άλλους πως είμαι αλαφροΐσκιωτη και γρήγορα να συμπληρώνουν πως θέλω να μονάσω. Σαν να τους είχε βρει μια θεομηνία, αλλά τελικά θα κατάφερναν να εισπράξουν μια γερή κρατική επιδότηση. Κι εγώ ένιωθα τόση υπερηφάνεια που κάτι από εμένα τους έκανε να νιώθουν χαρά. Μα λίγο πριν να κλείσω τα 17, χρειάστηκε να προχωρήσω μόνη αφού τους έχασα και τους δύο σε τροχαίο ατύχημα. Ό, τι μου απέμεινε ήταν ο Πνευματικός μου, μέλος κι ο ίδιος της οικογενείας μας και άνθρωπος που δεν γέλασε ποτέ του. Δεν τον θυμάμαι ούτε καν χαμογελαστό. Μέσα στο γκρι χρώμα της μονότονης φωνής του, κατάφερνε να με υπνωτίζει αν και ποτέ δεν με κοίταξε στα μάτια. Το βλέμμα του δεν σταθεροποιήθηκε ποτέ σ’ εμένα, ταξίδευε πάντα προς τα πάνω και προς το άπειρο. Αυτή η μικρή λεπτομέρεια ήταν πολύ ενοχλητική παρόλο που έδινε την εντύπωση πως τα λόγια του προέρχονταν από την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος.

Πέρασαν δέκα χρόνια χωρίς τους γονείς μου. Ήρθα στην Αθήνα και βρήκα δουλειά μα όλη μου η ζωή ήταν πάντα υπό την αυστηρή επίβλεψη του ευρύτερου κύκλου της οικογενείας. Φιλοξενήθηκα από θείους και θείες που δεν παρέλειπαν ποτέ να μου υπενθυμίζουν τον μεγαλειώδη στόχο μου. Να γίνω καλόγρια.

eikona

Το σώμα μου που είχε πια διαμορφωθεί, γινόταν πρόβλημα χωρίς ουσιαστική λύση, αφού προκαλούνταν εντάσεις και προστριβές στους χώρους όπου διέμενα φιλοξενούμενη. Χρειάστηκε να κρύβω το στήθος μου με διάφορες πατέντες, όλες τις εποχές του χρόνου, για να μην είναι ορατό και προκλητικό. Πέρασε αρκετός καιρός μέχρι να μπορέσω να συγκεντρώσω κάποια χρήματα και να νοικιάσω ένα σπίτι για να μείνω μόνη. Ωστόσο και πάλι κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του θείου που έμενε ένα τετράγωνο μακριά. Ο θείος, εκτός του ότι ήταν ψάλτης στην ενορία ήταν μισογύνης και αλκοολικός. Με έκανε να νιώθω πως φταίω για όσα κακά του συμβαίνουν, επειδή όλο και ανέβαλα την ένταξή μου στη μοναστική ζωή. Όμως ήμουν γεμάτη αναπάντητα ερωτήματα με ένα βασικό. Αν αξίζει η ζωή που ζω. Γιατί ο Θεός πήρε τους γονείς μου κοντά του; Αν τους αγαπούσε πιο πολύ από εμένα, τότε κάπου είμαι αμαρτωλή και δεν έχω δικαίωμα στην αγάπη Του. Αλλά που όμως; Τι κάνω λάθος; Μήπως με τιμωρεί επειδή δεν μου αρέσουν οι άνθρωποι που δεν κοιτούν στα μάτια; Ή αν δεν είναι έτσι και τελικά με αγαπάει, είναι αυτό εκδήλωση αγάπης από έναν Θεό προς το δημιούργημά του; Είμαι άξια να βρεθώ κοντά Του και με ποιόν τρόπο; Ζώντας ή πεθαίνοντας; Oι γυναικείες μου ορμές, κατασπαράσσονταν από εγκράτεια με την αποχή από την αυτοϊκανοποίηση. Το ότι σε κάθε τι που κάνω ο Κύριος είναι παρών ήταν η μοναδική μου βεβαιότητα. Δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης ανάμεσα σε αμαρτίες, μικρές ή μεγάλες, χάνεις τη Βασιλεία των Ουρανών. Έτσι, έφτασα 27, με κουρελιασμένη αυτοπεποίθηση, μ’ ένα κορμί που έλιωνε μέσα στην κόλαση του ανεκπλήρωτου, αναζητώντας τον Παράδεισο. Στόχος, να είμαι τέλεια. Χαμένη μέσα σε προτάσεις για ενάρετη ζωή, προσευχή, συχνή επικοινωνία με τον Πνευματικό μου και συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας για άντληση δύναμης.

Ποιας δύναμης;

Ήταν άνοιξη κι έσερνα τη σωματική και ψυχική μου δοκιμασία σε κάθε βήμα. Σε κάθε ανάσα. Φοβήθηκα πως παρανοώ, πως καταρρέω. Θα χρειαζόταν άμεσα ν’ αρχίσω ν’ απαντώ στα ερωτήματα που είχαν κάνει κατάληψη στο συνειδητό και στο υποσυνείδητό μου. Έπρεπε πάση θυσία να κατανοήσω τον λόγο της απώλειας των αγαπημένων μου γονιών και ν’ απενοχοποιήσω τον Θεό μου για να μ’ αγκαλιάσει. Η πολύ προσεκτική επιλογή των συναναστροφών, με είχε καταδικάσει στη μοναξιά. Αποφάσισα να κάνω μια μακριά διαδρομή στο παρελθόν, διαβάζοντας τις σημειώσεις που όλα αυτά τα χρόνια κρατούσα, μήπως κι ανακαλύψω την πηγή των δεινών μου. Διάβαζα για μέρες, για εβδομάδες…

Άχρωμες λέξεις, συναισθήματα χωρίς μουσική, εικόνες χωρίς φως. Κι εγώ, πιο δειλή κι απ’ τον λαγό, να περιφέρομαι στον αντίλαλο των χρόνων μου, με φόβο μεγαλύτερο απ’ την ευλάβεια. Μια βιαστικά γραμμένη και υπογραμμισμένη σημείωση, τράβηξε την προσοχή μου. «εάν κανείς έρχεται προς εμέ, δια να γίνη οπαδός μου, και δεν απαρνήται τον πατέρα του και την μητέρα και την γυναίκα και τα τέκνα και τους αδελφούς και τας αδελφάς, εφ’ όσον αυτοί του είναι πρόσκομμα εις την νέαν ζωήν του, ακόμη δε δεν απαρνήται και την ζωήν του, όταν η ανάγκη επιβάλη να την θυσιάση, αυτός δεν ημπορεί να είναι μαθητής μου». Είναι από το Ευαγγέλιο του Λουκά (14:26) και φαινόταν σαν μια εκκρεμότητα που έπρεπε να τακτοποιήσω.

Στην δουλειά, άκουγα τους συναδέλφους να μιλούν για τις δυνατότητες που σου παρέχει το ίντερνετ, η αστείρευτη αυτή πηγή επικοινωνίας και πληροφοριών για κάθε ερώτημα. Σκέφτηκα πως μέσα σε αυτόν τον ψηφιακό κόσμο, ίσως καταφέρω να βρω πληροφορίες κι απαντήσεις αφού τόσο καιρό και παρά το ότι μέσα μου παλεύω, δεν μπορώ να δεχτώ αναπόδεικτες εικασίες. Η ευκαιρία δόθηκε άμεσα κι αγόρασα έναν υπολογιστή δεύτερο χέρι από κάποιον που τον άλλαξε για έναν πιο σύγχρονο. Μετά από λίγο διάστημα ήμουν έτοιμη για πλοήγηση στο διαδίκτυο.

Οι αρχικές επαφές περιορίστηκαν στον κύκλο των γνωστών, οικογένεια, ιερείς, μονές κι οτιδήποτε σχετικό με τη θρησκεία. Οι οικείες θάλασσες, με προσάραζαν σε γνωστά λιμάνια μα το περιοδικό φως του φάρου τους, το είχα μετρήσει εδώ και χρόνια. Τότε σκέφτηκα να στρίψω το τιμόνι γι’ αλλού. Ανάποδα, με στροφή 180 μοιρών. Πληκτρολόγησα στη μηχανή αναζήτησης “άθεοι” και μου έδωσε είκοσι και πάνω αποτελέσματα. Κάποιες ομάδες ξεχώριζαν από τον αριθμό των μελών τους κι ήταν εντυπωσιακό το πόσοι σατανισμένοι υπάρχουν τριγύρω. Έκανα το σταυρό μου και μπήκα να διαβάσω. Σε κάποια από τις ομάδες, σταμάτησα περισσότερο, δεν χρειαζόταν να είμαι μέλος για να την παρακολουθήσω. Μια ομάδα ανοιχτή που δημιουργήθηκε και επιβλέπεται από διαχειριστές που είναι μέλη της «Ένωσης Αθέων», και συστήνεται ως ελεύθερο κανάλι επικοινωνίας των απανταχού Ελλήνων αθέων και αγνωστικιστών στο facebook. Οι απόψεις της «Ένωσης Αθέων» εκφράζονται αποκλειστικά από τα επίσημα όργανά της, όπως προκύπτει από το καταστατικό και τη συνέλευση των μελών της, ωστόσο ο καθένας έχει την ευθύνη του λόγου και των απόψεών του. Κι έτσι, σε αυτή την ομάδα, έμεινα ώρες, μέρες πολλές να διαβάζω.

Ήταν φθινόπωρο όταν ένιωσα την ανάγκη για επικοινωνία με τα μέλη, ήθελα να θέσω τα δικά μου ερωτήματα και να πάρω άμεσες απαντήσεις που με αφορούν. Από κάπου έπρεπε ν’ αρχίσω κι έκανα ανάρτηση ένα θέμα που αναφερόταν στη θρησκεία, θέτοντας ένα γενικό ερώτημα.

-Αν δεν υπάρχει Θεός πως γίνεται τόσα εκατομμύρια κόσμος να μην μπορεί να διακρίνει την αλήθεια; Πρόκειται για μαζική παράνοια ή κάτι άλλο που μου διαφεύγει; Όλοι αυτοί οι απλοί άνθρωποι που διηγήθηκαν ιστορίες για τους Αγίους με οράματα και θαύματα από προσωπικές τους εμπειρίες βρίσκονταν σε ομαδική παράκρουση ή ήταν και είναι όλοι ψεύτες;

Πήρα πολλές και εκτεταμένες απαντήσεις, που μου έδωσαν τροφή για σκέψη. Παραθέτω μερικές από αυτές στο τέλος του κειμένου (*).

eikona

Οι ισχυροί συναισθηματικοί δεσμοί με την θρησκεία, δεν ήταν αρκετοί για να κλείσουν τα μάτια μου σε αυτή την επιχειρηματολογία. Συνέχισα το διάβασμα και την έρευνα κι αυτή τη φορά δεν ήμουν μόνη. Κάποιοι άνθρωποι επέλεξαν να είναι κοντά μου σε αυτή τη δύσκολη εποχή της απομυθοποίησης όσων ήξερα και πίστευα. Κι αυτοί, δεν ήταν οι «δικοί» μου άνθρωποι όπως θα ήταν λογικό, αλλά μέλη της ομάδας και φίλοι του facebook. Κρυμμένη από τον έξω κόσμο, αυτόν τον κόσμο που έτυχε ν’ αγαπήσω τόσο πολύ, με πληγές ολάνοιχτες που ξερνούν υποκρισία χρόνων και με μια μόλις συγκρατούμενη απελπισία που κέρασα όλη μου τη ζωή στα ψέματα. Η σκέψη ένας λαβύρινθος αλλά στο πλάι μου, τόσο όσο χρειαζόμουν, βρισκόταν ένας άγνωστος άνθρωπος που αγκάλιασε τις θολωμένες μου αναμνήσεις χωρίς κανένα κίνητρο, χωρίς υστεροβουλία. Η επικοινωνία μας, έμοιαζε σαν διαδρομή με ταξί. Από εκείνες τις μακρινές που μέχρι να φτάσεις, ο άγνωστος οδηγός ξέρει τα πάντα από τη ζωή σου επειδή δεν θα τον ξαναδείς ποτέ.

Το αποτέλεσμα της ανάρτησής μου ήταν να λάβω μηνύματα από γνωστούς, φίλους και μέλη της οικογενείας, αρχικά μέσω του προφίλ μου και κατόπιν τηλεφωνικά και δια ζώσης. Από το πρώτο κιόλας μήνυμα, ένιωσα το αίμα μου να παγώνει, αισθάνθηκα φόβο και την απόρριψη να κραδαίνει δρεπάνι στο αύριο.

«Γεια σου Λίνα, πήρα το θάρρος να σου γράψω, διότι είδα ένα σχόλιο σου σ’ ένα γκρουπ με άθεους! Δεν είμαι κάποιος, αλλά θα σε συμβουλεύσω εάν μου το επιτρέπεις, να μην ψάχνεις απαντήσεις σε λάθος ανθρώπους, και προπάντων μην κάνεις λάθος ερωτήσεις. Υπάρχουν, δόξα Τον Θεό, αρκετοί καλοί πνευματικοί. Εκεί θα βρεις πολλές απαντήσεις! Επίσης, ένα 2ημερο ή 3ημερο σε μία Μονή, θα ήταν αρκετό για να βρεις αυτό που ψάχνεις! Φιλικά.»

«Θα έπρεπε να ντρέπεσαι με τους άθεους κουμουνιστές που έμπλεξες. Γνώριζα τους γονείς σου που ήταν ηθικοί και τίμιοι άνθρωποι. Μάτωσαν για να σε μεγαλώσουν μέσα στη φτώχια τους και ιδού τι φόρο τιμής τους αποτείνεις. Γι’ αυτό τους πήρε ο Θεός κοντά του νωρίς. Για να μην δουν τα σημερινά σου χάλια. Καλύτερα νεκροί!»

Οι γονείς μου πέθαναν 10 χρόνια πριν, για να μην δουν τα σημερινά μου χάλια! Είμαι ένοχη, είμαι δαιμονισμένη, είμαι το μίασμα της κοινωνίας, το λάθος της οικογένειας, ο ηθικός αυτουργός στα δεινά των αγαπημένων μου. Τι ντροπή! Που να κρυφτώ να μην με βλέπει άνθρωπος; Μήπως να εξαφανιστώ δια παντός; Ο θάνατος φαντάζει λύτρωση.

Ο θείος μου ενημερώθηκε άμεσα και θύμωσε πολύ. Εξοργίστηκε και μ’ επισκέφθηκε σε έξαλλη κατάσταση. Μύριζε αλκοόλ, φώναζε και πετούσε σάλια στο πρόσωπο μου μαζί με όλες τις ευθύνες. Το δαχτυλίδι του, άφησε το αποτύπωμά του στο μάγουλό μου για καιρό. Το σημάδι του, ο σταυρός, ήταν σημάδι που αποδόθηκε σε αιτίες θεϊκές. Για μένα ήταν μια γερή, ανάποδη σφαλιάρα.

Προσπάθησα πολύ να συνεχίσω ανεπηρέαστα τις καθημερινές μου υποχρεώσεις και σταμάτησα ν’ ασχολούμαι (φανερά) με την ομάδα των άθεων. Είχα αποκτήσει καινούργιους φίλους που έδειχναν διάθεση να βοηθήσουν την κουρελιασμένη μου ψυχολογία. Όμως δεν υπάρχει κανένας ευγενικός ή γλυκός τρόπος να πεις σε κάποιον ότι σπατάλησε τη ζωή του. Έτσι, με παραπομπές στη Βίβλο, με βίντεο από ομιλίες, με προτάσεις για βιβλία αλλά κι εκφράζοντας την προσωπική τους άποψη, πάλευαν με τους δράκους των ενοχών μου, επιδιώκοντας ο χρόνος που μου χαρίζουν να δίνει τροφή για σκέψη. Μέσα από την έρευνα και τη γνώση, κάποιες φορές μαλακώνει η καρδιά και η συνείδηση. Χρειαζόταν όμως να μάθω καλύτερα σε τι πιστεύω και τι ιδέα έχει ο Θεός μου για μένα.

«…Γενικά όμως είναι ένα σκουλήκι (η γυναίκα) που σέρνεται, η κόρη του ψεύδους, ο εχθρός της ειρήνης. Ο κατάλογος των αμαρτημάτων και των αδυναμιών της είναι ατελείωτος. Είναι ελαφρόμυαλη, φλύαρη και ακόλαστη. Πάνω απ’ όλα είναι παθιασμένη με την πολυτέλεια και τις δαπάνες. Φορτώνεται με κοσμήματα, πουδράρει το πρόσωπό της, βάφει τα μάγουλά της με κοκκινάδια, βάζει μυρωδικά στα ρούχα της, και έτσι γίνεται θανάσιμη παγίδα για τον εκμαυλισμό των νέων μέσω όλων των αισθήσεων. Όσος και αν είναι ο πλούτος, δεν επαρκεί για να ικανοποιήσει την γυναικεία επιθυμία. Μέρα και νύχτα η γυναίκα δεν σκέφτεται τίποτε άλλο παρά το χρυσάφι και τα πολύτιμα πετράδια, τα υφάσματα και τα κεντήματα, τις κρέμες και τα αρώματα. Αν δεν υπήρχε η σεξουαλική επιθυμία, κανένας άντρας με τα σωστά του δεν θα ήθελε να μοιράζεται το σπίτι του με μια γυναίκα και να υφίσταται τις επακόλουθες ζημιές, παρά τις οικιακές εργασίες που εκτελεί. Γι’ αυτό το λόγο ο Θεός, γνωρίζοντας την ελεεινή της φύση, την προίκισε με το όπλο της σεξουαλικότητας…» Ιωάννης Χρυσόστομος-Προς τους έχοντας Παρθένους Συνεισάκτους.

Οι μέρες γλιστρούσαν κι έφευγαν σαν άμμο μέσα απ’ τα χέρια μου, οι ώρες της μέρας δεν μου έφταναν πια. Οι πληροφορίες εναλλάσσονταν η μια μετά την άλλη, αλλάζοντάς με. Ένιωθα ευάλωτη και πονούσα παντού. Προσπάθησα να κρατήσω επαφή με την ομάδα και να συζητώ τα μηνύματα συμμόρφωσης που συνέχιζα να λαμβάνω. Γινόμουν πιο ανθρώπινη. Μαθαίνοντας για την ανυπαρξία του Θεού, η δική μου ύπαρξη αποκτούσε νόημα. Χαρούμενη μέσα στην ασημαντότητα μου, ελεύθερη από αμαρτίες που δεν έπραξα ποτέ και που κουβάλησα άθελά μου, πιστά όλα αυτά τα χρόνια.

Λίνα, το μυαλό του ανθρώπου ψάχνει να βρει αυτόματα εξηγήσεις σε τυχαία φαινόμενα για να αισθάνεται ασφάλεια. Κι αν δεν ξέρεις ότι ο άνεμος και τα βαρομετρικά κάνουν την κακοκαιρία, φαντάζεσαι θεούς, έγραψε ο διαδικτυακός μου φίλος. Μην επιτρέπεις σε κανέναν να εκμεταλλεύεται τυχαία γεγονότα και να σου γεμίζει το μυαλό σκατά. Κερδίζουν από αυτό λεφτά, κεράκια, εικονίτσες, λαδάκια, τάματα. Χρησιμοποιούν ότι σε πονάει περισσότερο. Σου στρίβουν το μαχαίρι στη πληγή για να γυρίσεις πίσω.

Καλησπέρα Λίνα, μου φαίνεται έχεις λίγο ανήσυχο πνεύμα! Καλό αυτό! Αλλά είσαι σ’ ένα σταυροδρόμι του μυαλού σου, που ό, τι και να σου πω εγώ ή κάποιος πνευματικός, δεν θα πιστέψεις. Αν πάλι πιστέψεις θα είναι με αμφιβολίες! Η επιχειρηματολογία είναι το πιο εύκολο πράγμα στον πλανήτη γη! Όλοι μπορούν να πείσουν, γι’ αυτό και είμαστε διχασμένοι σαν άνθρωποι! Ίσως είναι σκληρό αυτό που θα πω, και σε καμιά περίπτωση δεν αφορά εσένα, αλλά πολλοί άνθρωποι είναι σαν τις μαριονέτες πλέον, με τόση πληροφόρηση, τόση προπαγάνδα, παγκοσμιοποίηση, διαφθορά, αδικία, έλλειψη παιδείας, φτώχεια, κτλ είναι πολύ λογικό να είναι ευάλωτοι και ευκολόπιστοι, σε όλες τις σειρήνες του κακού! Άδειασε όποια σκέψη έχεις, ηρέμησε και βάλε την λογική σου να λειτουργήσει θετικά! Πήγαινε σ’ ένα μοναστήρι και ζήσε για 3-4 μέρες σαν μοναχή! Χωρίς να κάνεις ερωτήσεις! Έχεις έναν άγγελο στ’ αριστερά σου, θα σε οδηγήσει αυτός! Δεν ξέρω τι δυνατότητες έχεις οικονομικές, αλλά καλό θα ήταν να πας σ’ ένα μοναστήρι στο εξωτερικό. Εάν θέλεις, μπορώ να σου προτείνω, είτε κοντά στην Αθήνα είτε εκτός Ελλάδος! Αν και θα προτιμούσα εκτός για εσένα! Μη διστάσεις για τυχόν ερωτήσεις.

Δες τι κάνει ο συνομιλητής σου Λίνα. Αρχικά κάνει επίκληση στη λογική, «Βάλε την λογική σου να λειτουργήσει θετικά». Στην επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους συχνά προσπαθούμε να μεταδώσουμε πληροφορίες, να ερμηνεύσουμε ένα φαινόμενο/γεγονός, να αναλύσουμε μια έννοια, να υποστηρίξουμε μια άποψη και τελικά, ορισμένες φορές, να πείσουμε το δέκτη ότι οι απόψεις μας είναι οι σωστές, ώστε να τις υιοθετήσει ή και να ενεργήσει σύμφωνα με αυτές.

Επίκληση στην αυθεντία, γνωρίζει μέχρι και που κάθεται ο άγγελος. Επίκληση στο ήθος του πομπού. Για να είναι αποτελεσματική η πειθώ, είναι απαραίτητο να κερδίσει ο πομπός με το λόγο του την εμπιστοσύνη του δέκτη. Οφείλει, δηλαδή, να παρουσιάσει τις ποιότητες εκείνες που θα δημιουργήσουν στο δέκτη την αίσθηση πως ο πομπός είναι αξιόπιστος και ειλικρινής. Παρουσίαση προσωπικών επιτευγμάτων, απόψεων, χαρακτηριστικών, ιδιοτήτων, που προβάλλουν την αξία και το ήθος του πομπού, ώστε να επιτευχθεί η ζητούμενη αυτοπροβολή «Εάν θέλεις, μπορώ να σου προτείνω, είτε κοντά στην Αθήνα είτε εκτός Ελλάδος! Αν και θα προτιμούσα εκτός για εσένα! Μη διστάσεις για τυχόν ερωτήσεις.»
Μάθε ακόμα πως η επίκληση της προσβολής, είναι η τελευταία σανίδα σωτηρίας των ανθρώπων της πίστης, όταν δεν έχουν άλλα λογικά επιχειρήματα.

Ξύπνα!

Ήταν Νοέμβρης και αποφάσισα ν’ αποχαιρετίσω τη θρησκευτική πίστη αναρτώντας το παρακάτω κείμενο στην ομάδα. Είχα βρει τις απαντήσεις μου. Ένιωθα ελεύθερη και ήθελα να το μοιραστώ. Η ελευθερία ωστόσο είναι στιγμές και βρίσκεται σε πολύ απλά πράγματα κι έτσι αν κι ήμουν χαρούμενη κι απαλλαγμένη από δογματικές αλυσίδες, ήταν μόνο η αφετηρία στον στίβο των καταστάσεων και των συναισθημάτων που ακολούθησαν.

eikona

Ευχαριστώ την ομάδα Έλληνες Άθεοι και Αγνωστικιστές / Greek Atheists and Agnostics που έριξε γροθιά στον βαθύ ύπνο μου, που μου έδειξε σε τι πίστευα και κατάλαβα πως όλα τα θαύματα και οι χριστιανικές ιστορίες είναι σχεδιασμένα για να προκαλούν ενοχές σε όποιον έχει αμφιβολίες.

Δεν ντρέπομαι που είμαι γυναίκα και σταμάτησα να καταπιέζω τις φυσικές μου ορμές για να έχω μια θέση στη μοναστική ζωή.

Συγχώρεσα τους γονείς μου γιατί κατάλαβα ότι τα ψέματα που άθελά τους μου δίδαξαν, κάποιοι άλλοι, γενιές και γενιές πίσω, τους τα έβαλαν στο κεφάλι. Δεν τους πήρε κανένας Θεός κοντά του επειδή ήταν κακοί ή καλοί άνθρωποι. Ήταν ένα τυχαίο γεγονός.

Το παραμύθι με τα μαγικά μήλα και τα φίδια που μιλάνε, δεν ταιριάζει πια στη νοημοσύνη μου.

Ευχαριστώ τους φίλους και τις φίλες μου που με υπομονή κι ευγένεια έστυψαν το μυαλό τους για να γεμίσουν το δικό μου και που μου έδωσαν να καταλάβω πως δεν υπάρχει τίποτα πιο μεγαλειώδες από το να μπορείς να κάνεις καλό χωρίς Θεό. Συνοδοιπόροι στα πρώτα μου βήματα και άνθρωποι με υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης αλλά και τόσοι άλλοι που ταρακούνησαν την ύπαρξή μου και την βολεμένη ηθική μου.

Ένα τσουνάμι από πληροφορίες πλημμύρισε την υπνωτισμένη μου φιγούρα κι όλες ήταν καλοδεχούμενες! Πέρασα ώρες να βλέπω βίντεο, να διαβάζω την Βίβλο για σκεπτικιστές, να ερευνώ πληροφορίες που έπαιρνα από τα σχόλιά σας. Ένιωσα δίψα για μάθηση και πείνα για έρευνα. Ξενύχτησα, έκλαψα, γέλασα, ζάλισα και κάποιους παραπάνω και σήμερα μπορώ να πω με βεβαιότητα πως γνωρίζω για τον χαμένο μου χρόνο αλλά δεν θα διαθέσω περισσότερο. Με την ολοκαίνουργια θεώρηση των πραγμάτων που απέκτησα, έγινα εθελόντρια σ’ ένα σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και προσφέρω ώρες κι αγάπη στους συνανθρώπους μου που έχουν ανάγκη.

Αγόρασα κάποια από τα βιβλία που μου προτείνατε και θα κάτσω να τα διαβάσω, αφιερώνω περισσότερο χρόνο στο σκύλο μου και πάμε μακρινές βόλτες μαζί. Τέλος, δεν έκανε στροφή μαζί με το μυαλό και η ζωή μου 180 μοίρες. Έχω ν’ αντιμετωπίσω και να λύσω πολλά θέματα ακόμα, όπως η διαφοροποίηση των πεποιθήσεων μου σε σχέση με τον ευρύτερο οικογενειακό κύκλο που απαρτίζεται και από ιερείς. Είναι δύσκολα. Αλλά όχι ακατόρθωτα. Σας στέλνω φιλικούς χαιρετισμούς!

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

Το επόμενο διάστημα που ακολούθησε, συνέχισα να διαβάζω εμπλουτίζοντας τον καινούργιο μου κόσμο ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσα να βρω ισορροπίες με τον οικογενειακό μου κύκλο. Πέρασε ο καιρός και ήρθαν τα Χριστούγεννα. Θέλησα να επιστρέψω στο βαθύ μπλε που μεγάλωσα, να δω φίλους και συγγενείς, όπως συνήθιζα τα τελευταία χρόνια. Τα νέα είχαν φτάσει στο μικρό χωριό μου και ο τρόπος που με αντιμετώπισαν με γονάτισε για μια ακόμα φορά. Γύρισα στο καταφύγιό μου, στην ομάδα των ανθρώπων που είχα ελπίδες πως κάποιος θα είχε νιώσει σαν εμένα. Ίσως να βρισκόταν μια καλή ιδέα να διαχειριστώ την κατάσταση. Ή έστω, δύο λόγια παρηγοριάς που είχα τόση ανάγκη, καθώς βίωνα και πάλι εγκατάλειψη.

eikona

Αν κάτι μου λείπει από τον διαδικτυακό κόσμο, είναι η ομάδα, ο εύστοχος σχολιασμός, το έξυπνο χιούμορ αλλά και το ανιδιοτελές ενδιαφέρον που εισέπραξα από αρκετούς. Όλα αυτά αλλά και πολλά περισσότερα, με φέρνουν πάλι εδώ, μετά από καιρό, για να ζητήσω την γνώμη σας σε ό, τι αφορά ένα πρόβλημα που χρειάζεται ν’ αντιμετωπίσω. Τα νέα των επιλογών μου έφτασαν από νωρίς στο χωριό και σχολιάστηκαν με μίσος και θυμό. Δεν έδωσα σημασία γνωρίζοντας πως δεν γίνεται να βγω αλώβητη από αυτή την ιστορία μα πριν λίγες μέρες θέλησα να οργανώσω το ταξίδι μου για τα Χριστούγεννα στα πάτρια εδάφη. Η θεία μου που μίλησα στο τηλέφωνο, μου μήνυσε να μην διανοηθώ να πατήσω το πόδι μου εκεί, αρχικά επειδή ντρέπεται για μένα αλλά κι επειδή ο παπάς μας θα με αφορίσει. Δεν μ’ ενοχλούν οι απειλές. Η προσωπικότητά μου δεν εξαρτάται από κανενός την άποψη. Ξέρω ποια είμαι, τι κάνω, πως νιώθω. Όμως το να μην ξαναδώ τον τόπο που έζησαν κι αγαπήθηκαν οι γονείς μου, τα μέρη που έζησα κι εγώ μέχρι κάποια χρόνια πριν, φίλους που απέκτησα με την πάροδο του χρόνου, είναι αλήθεια θλιβερό. Δεν με πειράζει ο μοναχικός δρόμος της αθεΐας μου. Με πληγώνει όμως το γεγονός της ρατσιστικής συμπεριφοράς και το απαγορευτικό που τέθηκε από ένα σύνολο ανθρώπων που ποτέ δεν έβλαψα ή πρόσβαλα. Τι μπορώ να κάνω αλήθεια; Ευχαριστώ εκ των προτέρων για το χρόνο σας κι εύχομαι σε όλους αγάπη. Δεν ξέρεις ποτέ ποιον μπορεί ν’ αδικείς έστω και άθελά σου.

Αν θυμάμαι καλά, πριν λίγο καιρό σε καλωσορίσαμε στην ομάδα καθώς, όπως όλοι μας κάποια στιγμή στη ζωή μας, αμφισβητούσες πράγματα και είχες ζητήσει τις απόψεις μας και προτάσεις για βιβλία προς μελέτη. Πραγματικά, κρίνοντας από την τωρινή σου ανάρτηση, πιστεύω πως χρειάζεται αρκετά δυνατό πνεύμα και χαρακτήρα για να ξεφύγεις από το περιβάλλον που μεγάλωσες και να καταλήξεις, όπως και οι περισσότεροι εδώ μέσα, ότι δεν πιστεύεις σε θεό. Έχω να σου πω πως θα είναι δύσκολο να σε αποδεχθούν πολλοί, καθώς ο φόβος για το υπερφυσικό είναι βαθιά ριζωμένος στον άνθρωπο. Αλλά η συμβουλή μου είναι να μην αφήσεις τις δυσκολίες να σε αποτρέψουν από το να σκέφτεσαι λογικά και να αμφισβητείς τα πάντα. Ακόμα και στις δυσκολίες. Αν αποφασίσεις να πας, κράτα όπλο σου τη λογική και την ανεκτικότητα και στόχο τη συνεννόηση. Οι άλλοι βάζουν το δόγμα πάνω απ όλα και αδιαφορούν για όλα τα υπόλοιπα. Η προσωπική μου εμπειρία σε διάλογο με θρησκόληπτα άτομα είναι ότι ακούγονται τόσες ανοησίες με ρυθμό πολυβόλου, που δε σου δίνεται χρόνος να τις αντικρούσεις. Ένας διάλογος προϋποθέτει ότι δίνεται χρόνος στον κάθε συνομιλητή να μιλήσει επί ίσοις όροις χρόνου για ν’ απαντήσει σε αυτά που του λέγονται. Κάτι τέτοιο δε γίνεται σεβαστό όταν μιλάμε με άτομα που δε ξέρουν καν τι είναι ο διάλογος, αλλά μόνο το κήρυγμα. Προσωπική μου εμπειρία σε «συζήτηση» με ψάλτη, το μόνο που πρόλαβα να πω είναι «αυτά που λέτε είναι εντελώς ανυπόστατα» κι αυτό επειδή μιλούσα γρήγορα. Τώρα που διαφωνείς με τις χριστιανικές φαντασιώσεις, θα δεις επιτέλους με καθαρή ματιά ότι το χριστιανικό «αγαπάτε αλλήλους» σημαίνει ξεφτιλίστε κι επιτεθείτε σε οποιονδήποτε δεν συμφωνήσει μαζί μας. Θα σου έλεγα να μην πας αν δεν είσαι ικανή ν’ αντέξεις τον εκφοβισμό. Στο τέλος θα φύγεις με τεράστια πίκρα, θα το μετανιώσεις και θα έχεις περάσει πολύ άσχημα. Ενώ εκείνοι θα θεωρούν ότι έκαναν το καθήκον τους. Ωστόσο η αγάπη δεν είναι μόνο το μονοδιάστατο εκείνο αγαθό που περιγράφεται στην χριστιανική θέαση. Μην παραβλέπεις το γεγονός ότι για εκείνους, η όλη κατάσταση αποτελεί σοκ. Ο χρόνος θα δώσει την ευκαιρία να ανατείλει η χρυσή τομή μεταξύ αγάπης και σεβασμού-κατανόησης. Είμαι βέβαιος, πως θα βρεις τους δρόμους.

Αν δεν μπορείς να ξεχωρίσεις το καλό από το κακό, καμία θρησκεία δεν μπορεί να στο δείξει.

Η καινούργια χρονιά με βρήκε παρέα με τους φίλους στο διαδίκτυο. Δεν ήθελα να συναντήσω κανέναν, δεν ένιωθα την ανάγκη να συμμετάσχω σε καμία γιορτή, καμία κοινωνική εκδήλωση. Για το μόνο που ήμουν σίγουρη ήταν η αίσθηση πως μόλις αποφυλακίστηκα και δεν ήξερα προς τα που να πάω και τι να κάνω. Μοναδική παρουσία μέσα στην απουσία της, ο διαδικτυακός μου φίλος να βρίσκεται πάντα εκεί, καλωσορίζοντάς με όταν έδινα σημεία ζωής. Είχα αρχίσει να νιώθω πολύ τρυφερά για κείνον. Ήταν ο δικός μου άνθρωπος, Κάποιες φορές αναρωτιόμουν πως θα ένιωθε αν μάθαινε πόσο γρήγορα χτυπάει η καρδιά μου στη σκέψη του, αν θα μπορούσε κι αυτό να το εξηγήσει με λογικά επιχειρήματα, αν φανταζόταν πόσο σημαντικός γίνεται για μένα. Ίσως να γελούσε με την καρδιά του, ίσως να μην μου έγραφε ποτέ ξανά.

Ήμουν ένας αρχάριος ακροβάτης που προσπαθεί να υπερπηδήσει το κενό από κόσμο σε κόσμο χωρίς δίχτυ προστασίας. Μετακόμισα μακριά από τον θείο ενώ την εκδοχή να επισκεφτώ τα πάτρια εδάφη, την είχα διαγράψει για τα καλά από τα σχέδιά μου. Ήμουν ήδη 28 κι ακόμα παρθένα. Τότε, γνώρισα κάποιον που μου άρεσε. Μετά από ένα μήνα κι αφού είχα δεχτεί με ευχαρίστηση τις εκδηλώσεις ενδιαφέροντος του, έφτασε η στιγμή της αλήθειας. Του μίλησα για την ανιδεότητά μου στο σεξ και του εξήγησα περιληπτικά πως ήταν η ζωή μου μέχρι πρόσφατα. Έπειτα του μίλησα για την αλλαγή στον τρόπο σκέψης και για την πορεία μου στην αθεΐα.

Έκπληκτος με την κατάσταση, προσφέρθηκε να μου δείξει τις ερωτικές απολαύσεις, όμως θα έπρεπε να ξανασκεφτώ και – καλύτερα– ν’ αναθεωρήσω όλες αυτές τις σατανικές απόψεις που ενστερνίστηκα. Δεν προσπάθησα ν’ αντικρούσω τα επιχειρήματά του ή να τον πείσω, το θεώρησα μάταιο. Δεν μπορούσα άλλωστε. Είμαι άνθρωπος που φοβάται τη φασαρία και προτίμησα να φύγω, με το πρόσχημα ότι δεν νιώθω ακόμα έτοιμη για σχέση. Τους επόμενους δύο μήνες άρχισε να με πολιορκεί πεισματικά και πολλές φορές άχαρα. Νομίζω πως γύρευε απεγνωσμένα να είναι ο «πρώτος». Ο θυμός του όμως για τη στάση μου απέναντι στα θέματα της πίστης και του Θεού, ήταν τροχοπέδη κι ο κύριος λόγος για να ξεφουσκώσει το όποιο συναίσθημα . Κι εγώ, μεταξύ άλλων, συνειδητοποιούσα πως δεν με γνώριζα πραγματικά. Τόσα χρόνια, συγκατοικούσα δυσαρμονικά με το σώμα μου. Δεν το άγγιζα, δεν τόλμησα να το εξερευνήσω ποτέ. Τα συναισθήματά μου ήταν τόσο άχρωμα γιατί δεν το αγαπούσα. Δέσμια κανόνων και παραβολών, φτωχή κι ανούσια ζωή. Δεν υπήρχε άνθρωπος που να μπορώ να παρουσιάσω τον εαυτό μου, με όλα τα προβλήματα και να με βοηθήσει κατανοώντας με.

Τότε ένας γοητευτικός, πράος και με κατανόηση άντρας, βρέθηκε στη ζωή μου. Ένιωθα υπέροχα δίπλα του και κατακτούσαμε τις ώρες, τις μέρες, μέσα από πολύχρωμες λέξεις και βαθυστόχαστα μηνύματα. Ήμουν ξετρελαμένη. Ο καιρός περνούσε, ένιωθα πως τον ερωτεύομαι και θέλω να προχωρήσω μαζί του. Μου φαινόταν μεγαλειώδες το ότι είχε καταφέρει να ελέγξει τις ορμές του. Πέρασαν τρεις μήνες όταν μου είπε πως είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά. Ήθελα να έρθω όσο πιο κοντά γίνεται, τίποτα να μην σταθεί εμπόδιο σ’ αυτή τη γνωριμία κι όλα να πάνε καλά. Κάτι όμως δεν πήγαινε καλά. Έτσι, επέστρεψα στην ομάδα των άθεων για ν’ αναρτήσω δημόσια τις απορίες μου, αναζητώντας ένα δείγμα της νοοτροπίας του για να σκεφτώ πως θα προχωρήσω.

Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, έχω σχέση με έναν άντρα που γνώρισα ενώ περνούσα μια δύσκολη κατάσταση στη ζωή μου. Από την αρχή, έδειξε να συμμερίζεται και να συμπάσχει με τους προβληματισμούς μου που δημιουργήθηκαν από τον οικογενειακό κύκλο επειδή δήλωσα άθεη. Τους πρώτους δύο μήνες δεν ανέφερε τίποτα για τις δικές του πεποιθήσεις μα πάντα ήταν παρηγορητικός έτσι ώστε να καταφέρνει να μου διώχνει τις ανασφάλειες και τις ψυχολογικές ενέδρες που είχα ν’ αντιμετωπίσω. Ωστόσο όλα αυτά, εκτός από Τετάρτες και Κυριακές. Η περιέργεια νίκησε την διακριτικότητά μου κι αποφάσισα να τον ρωτήσω. Έτσι λοιπόν έμαθα πως είναι μάρτυρας του Ιεχωβά. Συμφώνησα να επισκεφτώ τον χώρο προσευχής του, αποσπώντας του την υπόσχεση πως δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ προσηλυτισμό για να με απορροφήσει και θα κρατήσει όλο αυτό μακριά από τη σχέση μας. Έχω παρευρεθεί ήδη τρεις φορές ενώ η έκπληξή μου ήταν ανεκδιήγητη όταν τον είδα στο βήμα να μιλάει! Με έχει συστήσει σε όλους και όλοι με αγκαλιάζουν με τρυφερότητα κι αγάπη. Στα ενδιάμεσα των ομιλιών, κοιτούν στα tablet και τραγουδούν όρθιοι ενώ στο τέλος κάθε συνεδρίας λένε προσευχή με σκυφτά κεφάλια. Στέκομαι όρθια χωρίς tablet, χωρίς να σκύβω το κεφάλι, χωρίς να τραγουδώ. Δεν μου έγινε ποτέ παρατήρηση. Νομίζετε απ’ όσα γνωρίζετε ότι αυτή η σχέση θα καταφέρει να κρατήσει; Μπορεί ένας μάρτυρας του Ιεχωβά να συνυπάρξει με μια άθεη; Σας ευχαριστώ για οποιαδήποτε πληροφορία.

eikona

Ευχόμουν να πάρω απαντήσεις που θα με γεμίσουν αισιοδοξία. Ένα “γιατί όχι;” θα ήταν αρκετό για ν’ ανοίξω την καρδιά μου και να περπατήσω σταθερά κι αποφασιστικά. Οι θρησκείες δεν χωρίζουν, δεν υπάρχει καμία τέτοια πρόθεση, όλες μιλούν γι’ αγάπη, αγνή κι ανιδιοτελή. Αυτά ήθελα ν’ ακούσω και να τον αγαπήσω με όλα μου τ’ αποθέματα, με πάθος και να του χαρίσω όλα όσα μπορεί να δώσει μια γυναίκα ερωτευμένη.

Μα, οι πληροφορίες ήρθαν εντελώς διαφορετικές από τις προσδοκώμενες.

Τα θέματα πίστης διαχωρίζουν τους ανθρώπους και τις συμπεριφορές τους. Ο μέσος Έλληνας διατηρεί κατά βάση εθιμοτυπικά τις θρησκευτικές παραδόσεις, κατά μία έννοια, το να νηστεύει κάποιος μια μέρα το χρόνο γιατί έτσι έμαθε και να πηγαίνει στην εκκλησία σε βαφτίσια ή γάμο, δεν είναι μια στάση ζωής που θα μπορούσε να σε προβληματίσει. Η προσήλωση ωστόσο σε ένα αυστηρό δόγμα, υποδεικνύει πως τα θέματα πίστης κυριαρχούν στη ζωή του ανθρώπου αυτού, γεγονός που ίσως να πρέπει να σε προβληματίσει. Αφήνω προς το παρόν κατά μέρος το να φτάσει η σχέση σε πιο σοβαρό στάδιο, όπου εκεί πραγματικά το θέμα της αιμοδοσίας / αιμοληψίας είναι ένα πρωταρχικό θέμα ιδίως όταν πρόκειται για την υγεία την δική μας και των παιδιών μας. Το δίλημμα είναι αν θα πρέπει να φτάσεις την σχέση σου τόσο μακριά, όταν υπάρχουν αποτρεπτικές, δογματικές αντιθέσεις. Τι σου δίνει αυτή η σχέση; Γιατί επέλεξες αυτόν και όχι άλλον; Είναι σημαντικό ν’ απαντήσεις στον εαυτό σου.

Τα περισσότερα δόγματα (ίσως και όλα) θεωρούν καθήκον το γάμο με ομόδοξους. Η διαφορά των μαρτύρων του Ιεχωβά είναι το πόσο σοβαρά παίρνουν αυτά που πιστεύουν. Τι εννοώ; Η Καινή Διαθήκη (μην πάω στην Παλιά) έχει πολλές οδηγίες που οι περισσότεροι Χριστιανοί στη Δύση δεν εφαρμόζουν, είτε πολύ απλά επειδή δεν τις ξέρουν είτε επειδή επιλέγουν μόνο τα κομμάτια που τους φαίνονται νορμάλ. Επιπλέον, μπορούν να συνεχίζουν να αυτοπροσδιορίζονται ως Χριστιανοί ακόμα και αν δεν συμφωνούν με τα λόγια των ιδρυτών της Εκκλησίας τους. Όπως το είχε θέσει πολύ σωστά ένας θεολόγος, οι σημερινοί Χριστιανοί δεν ξέρουν τι πιστεύουν. Αντιθέτως, οι μάρτυρες του Ιεχωβά γνωρίζουν πολύ καλά τι πιστεύουν. Για αυτούς η θρησκεία δεν είναι ένα παραδοσιακό στοιχείο, αλλά το κέντρο της ύπαρξής τους. Σε αυτούς το επιχείρημα “αυτό γράφτηκε πριν 2 χιλιάδες χρόνια που οι συνθήκες ήταν διαφορετικές” δεν πιάνει. Πάμε λοιπόν στην Καινή Διαθήκη και το τι γράφει για τις σχέσεις των Χριστιανών με τους άλλους. Έχοντας διαβάσει 2 από τα 4 Ευαγγέλια, γνωρίζω ότι ένας Χριστιανός πρέπει να είναι πολύ καλός και βοηθητικός απέναντι σε Χριστιανούς και μη-Χριστιανούς, αρκεί οι τελευταίοι να μην έχουν επανειλημμένα απορρίψει τον Χριστό. Όσον αφορά λοιπόν την Εκκλησία του φίλου σου, θα παραμείνουν εξαιρετικά ευγενικοί απέναντί σου μέχρι να πειστούν ότι δεν «σώζεσαι». Δεν γνωρίζω πόσο μεγάλη υπομονή έχουν, οπότε μπορεί να περάσει πολύς καιρός μέχρι να γίνει αυτό. Στην τελική, το να πηγαίνεις στο χώρο τους αποτελεί για αυτούς μία ένδειξη ότι βρίσκεσαι στον «σωστό δρόμο». Όσον αφορά τον φίλο σου, υπάρχουν δύο πιθανότητες. Η μία είναι ότι είναι πράγματι διατεθειμένος να παραβεί τις αρχές του για εσένα και να μείνει μαζί σου ακόμα και αν η αλληλεπίδραση με το ποίμνιο δεν σου αλλάξει την άποψη. Σε αυτήν την περίπτωση, πολύ σύντομα θα πάψει και ο ίδιος να είναι μάρτυρας του Ιεχωβά. Η άλλη είναι ότι θα παραμείνει πιστός στις αρχές του και θα διακόψει ευγενικά τη σχέση σας αν/όταν διαπιστώσει ότι δεν πρόκειται να δεις το φως το αληθινό. Καθώς πιθανότατα έχει αισθήματα για εσένα, αυτό μπορεί να πάρει πολύ καιρό. Καλό είναι όμως να είμαστε προσγειωμένοι στην πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Σίγουρα έχεις ανάγκη από λόγια παρηγοριάς για αυτή την «επιλογή». Φαίνεται να ψάχνεις μέσα στις δεκάδες αρνητικές προτροπές όλης της ομάδας ένα μικρό φως ελπίδας ότι δε θα σε προδώσει, ότι θα σε αγαπήσει παραπάνω από ότι αγαπά την αίρεση του, ότι θα σε σεβαστεί και δε θα σε προσηλυτίσει, ούτε θα σε παρατήσει όταν θα βρει τοίχο, ή ότι θα τρέξει να δώσει μπουκάλια αίματος, όταν θα το χεις ανάγκη. Φαίνεται να χρειάζεσαι αυτή την ενδόμυχη ελπίδα. Ίσως ακόμα χειρότερα, φαίνεται να ελπίζεις ότι μπορεί και να αλλάξει, μπορεί και να ξυπνήσει και να γίνει ολόδικός σου… Τα δεδομένα που σου δίδονται όμως είναι διαφορετικά. Είναι πιστός αυστηρά, είναι και ομιλητής, ειδικός πιθανόν στη κατήχηση, ίσως να έχει και σημαίνουσα θέση, 100αδες πόρτες μπορεί να χει χτυπήσει για να προσηλυτίσει. Το ότι πήγες και στην εκκλησία καταδεικνύει την πρόθεση σου να σεβαστείς, να παραμερίσεις έστω και λίγο την κοσμοθεωρία σου για να γνωρίσεις ακόμα καλυτέρα αυτόν τον άνθρωπο από τον όποιο έχεις γοητευτεί. Πιθανόν αυτός να έχει προειδοποιήσει τους πάντες για σένα πριν πατήσεις το πόδι σου στην εκκλησία τους, ώστε να μην ξεκινήσουν άμεσα το τροπάρι τους, αλλά να δείξουν ζεστασιά, ανοχή και ευγένεια, ώσπου να τους εμπιστευτείς κι έπειτα να «πέσεις» πιο εύκολα. Ίσως ζει κι αυτός με αυτή την ελπίδα. Εφόσον όμως και οι δυο μείνετε σταθεροί στην κοσμοθεωρία σας, όταν θα γκρεμιστεί η υποθετική εικόνα που έχετε πλάσει ο ένας για τον άλλον, η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Μάλλον η ευγένεια και η ανεκτικότητα σε χαρακτηρίζει, χαρακτηριστικά δυστυχώς πολύ παρεξηγημένα και εκμεταλλεύσιμα.

Εύχομαι ειλικρινώς αίσια έκβαση.

Χρειάστηκαν δύο εβδομάδες ακόμα για να ξεκαθαρίσει το ομιχλώδες τοπίο και ήταν τόσο απογοητευτική η διαπίστωση πως ένα από τα κύρια συστατικά της θρησκείας είναι η καταπίεση των συναισθημάτων, των ενεργειών, της σκέψης και της ανθρώπινης θέλησης.

Υποσχέθηκα να ενημερώσω για την έκβαση του θέματος γι’ αυτό κι επιστρέφω στην αρχική ανάρτηση. Δυστυχώς ή ευτυχώς η «ιστορία αγάπης» έλαβε τέλος αφού όπως καλά γράψατε, η θρησκεία είναι το κέντρο της ύπαρξής του. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες ο χρόνος που διέθετε για τη σχέση μας, μέρα με την μέρα περιοριζόταν στο ελάχιστο. Ένας μάρτυρας όπως μου ξεκαθάρισε, αφιερώνει όλη του την ύπαρξη στα του θεού του και στη διακήρυξη της αλήθειας. Έτσι λοιπόν ο «αγαπημένος» μου, επέλεξε να χτυπάει σε καθημερινή βάση ξένες πόρτες κι όχι να μοιράζεται τον ελεύθερο χρόνο του μαζί μου. Νομίζω πως θεωρεί ότι είναι σωτήρας ψυχών και διαπιστώνω πως έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του. Τις ελάχιστες φορές που βρεθήκαμε αυτό το διάστημα, μου μίλησε για την θεϊκή αρετή της υπομονής, ξεκινώντας από αρχαιοτάτων χρόνων, για τον Αβραάμ και πάει λέγοντας. Λες κι έχω δέκα ζωές μπροστά μου για να εκπληρώσω τις επιθυμίες και τους στόχους μου. Για να ζήσω μια ζωή που μου ανήκει. Μεταξύ άλλων πήρα και τις απαντήσεις που χρειαζόμουν. Περιμένει τον Αρμαγεδδών, που έχει ήδη ξεκινήσει. Όμως εγώ είμαι μόνο στα πρώτα μου βήματα μετά τον αποχαιρετισμό στην θρησκευτική πίστη κι αυτή η άποψη με γεμίζει το λιγότερο, θλίψη κι απαισιοδοξία. Δεν δέχεται μετάγγιση αίματος και όχι μόνο θα παντρευτεί ομόδοξη αλλά δεν επιτρέπεται να κάνει (έστω) παρέα με μη Ιεχωβάδες (τουλάχιστον όχι για πολύ καιρό). Δεν χρειάζονται περισσότερα για να τραβήξει ο καθένας τον δρόμο του.

Ήμουν πληγωμένη. Η αγάπη είχε γυρίσει την πλάτη της επιλέγοντας τις φανταστικές εμμονές της κι εγώ είχα ξοδέψει τη ζωή μου προσπαθώντας να ερμηνεύσω ασυναρτησίες. Τον τελευταίο καιρό η σκέψη του θανάτου είχε επιστρέψει. Δεν έβρισκα νόημα πουθενά, δεν άντεχα τον εαυτό μου, ήμουν ανάξια κι είχα πάλι ενοχές για ψέματα που κατάπια αμάσητα κι έγινε αυτό το έκτρωμα που είμαι εγώ. Ένιωθα αφόρητο πόνο σε όλο μου το σώμα και μια καλή λύση, σκέφτηκα, είναι ένα ψυχοθεραπευτικό φάρμακο που μειώνει τις αναστολές. Ήταν εύκολο να βρω χάπια (έκσταση) για ένα πρόσκαιρο ανέβασμα. Ένα «κουμπί» με την παραίσθηση της αγάπης για όλο τον κόσμο. Είχα σταματήσει να γράφω λεπτομέρειες της ζωής μου στον παλιό, έμπιστο φίλο μου. Δεν ήθελα να τον απογοητεύσω με την κατάντια μου. Ίσως και να μετάνιωνε για τον καιρό που ξόδεψε μαζί μου. Μπορεί να στεναχωριόταν και δεν ήθελα να γίνω η αιτία σ’ αυτό. Κατά βάθος αντιλαμβανόμουν ότι ζω έναν άκαρπο έρωτα χωρίς αντίκρισμα. Με μια σκιά. Απερίγραπτη μέσα στο χώρο και ουσιαστική μέσα στο χρόνο.

eikona

Εκείνος κι εκείνες, ήταν τρεις καινούργιοι φίλοι που ήρθαν να προστεθούν στις επαφές του ψηφιακού μου κόσμου. Ένας νέος άντρας που είχε παρακολουθήσει όλο αυτό το διάστημα την μεταμόρφωση του «εγώ» μου. Αισθανόμουν πως με φλερτάρει όταν θέλησε ν’ αποσυνδέσει την γνωριμία από τα καλώδια. Δεν ήμουν ποτέ θαρραλέα για να συμφωνήσω και νομίζω πως κατά βάθος το γνώριζε από την αρχή της συνομιλίας μας. Ήταν όμως ένα γερό ενισχυτικό της αυτοπεποίθησής μου. Ακόμα, δύο αξιαγάπητες γυναίκες, η κάθε μια με τον χαρακτήρα της. Με τα κορίτσια, μιλήσαμε μέσα από στίχους, νότες και ποιήματα. Ήταν θεαματική η ευστοχία των επιλογών. Όλα μιλούσαν με τον τρόπο τους για τη ζωή μου, για τον συναισθηματικό μου κόσμο, για τους λόγους των βαθύτερων επιλογών μου. Για ό,τι βαθιά στην καρδιά μου αγαπώ. Εκπληκτική σύμπτωση για καινούργιες γνωριμίες! Τα βράδια που πέρασα συντροφιά με τις διαδικτυακές μου φίλες ήταν σαν εσωτερική κάθαρση, σαν εξαγνισμός συναισθημάτων και θεραπεία νοσηρής ψυχολογικής κατάστασης. Όμως πως να γνωρίζεις πότε θα συμβούν τυχαία γεγονότα. Απαίδευτος κι απροετοίμαστος άνθρωπος, είναι πολύ εύκολο να κολλήσεις στις λάσπες. Όταν πέθανε η αγαπημένη μου Αλίν, η σκυλίτσα που ζούσε μαζί μου χρόνια, ήμουν απαρηγόρητη. Τα πιο κοντινά χαμόγελα, οι πιο προσιτές καρδιές, είναι χαραγμένες πάνω σε χάπια που ο συνδυασμός τους με αλκοόλ, χειροτερεύει την κατάσταση. Όμως δείχνει πολύ δελεαστικό για κάποιον που δεν σκοπεύει να ζήσει για πολύ. Δεν άργησα να βρεθώ σε απελπιστική κατάσταση και να νοσηλευτώ στο νοσοκομείο. Υποσχέθηκα στον εαυτό μου, αυτό να μην το ξανακάνω ποτέ.

Προχωρώντας στο χρόνο, κερδίζοντας και χάνοντας μάχες, κατανοώ πως δεν είναι αυτονόητη η διαχείριση των ψυχολογικών τραυμάτων που συσσωρεύονται από την (δήθεν) ηθική της θρησκείας. Κάποια τα υπερπηδούμε με μια καλά ισορροπημένη χορευτική φιγούρα και τα υπερνικούμε. Άλλα καραδοκούν να κατασπαράξουν κάθε πρωτοβουλία, σε κάθε αναποδιά. Είναι σαν βιασμός, καταπάτηση δικαιωμάτων, υποβίβαση, εξευτελισμός, αδικία και χαζομάρα. Είναι κρίμα. Ζω ακόμα σαν να είμαι καλά κουρδισμένη περιμένοντας το έλεος από τον ανύπαρκτο θεό. Το ξέρω πως δεν υπάρχει. Έτσι έχω μάθει, όμως έτσι έμαθαν γενιές και γενιές πίσω από εμένα. Άβουλοι προσκυνητές με μόνη χρήση την προσφορά της προσευχής μας και της οικονομικής μας ενίσχυσης. Οι δράκοι που κουβαλώ άθελά μου τόσα χρόνια, ξυπνούν και θεριεύουν, ξερνούν πύρινη λάβα που καψαλίζει το μυαλό που ψάχνει για έξοδο. Ποτέ δεν έγινε σαφές αν η έξοδος υπάρχει ή είναι μια ουτοπία. Ακόμα προσπαθώ. Και κάπως, τώρα τελευταία, έχω καταλάβει πως δεν αξίζει να εγκαταλείψω. Ακόμα κι αν ίσως, περιστρέφοντας το βλέμμα μου, αντικρίζω χαλάσματα και φαντάσματα του παρελθόντος.

Έφτασα 29 για να κάνω πρώτη φορά έρωτα και να νιώσω το αυτονόητο. Γυναίκα! Από τότε έχει αλλάξει ο τρόπος που περπατώ, ο τρόπος που σκέφτομαι κι αντιλαμβάνομαι, ο τρόπος που επικοινωνώ. Θέλησα να μιλήσω για όσα έζησα κι όσα ένιωσα επειδή μπορεί να είναι κι άλλοι σαν εμένα που η πίστη σε φανταστικούς φίλους έκλεψε τη ζωή τους. Είμαι ένας άνθρωπος που ζει ανάμεσά σας, περνάει απαρατήρητος και είναι ακόμα φοβισμένος σαν λαγός. Για την εξιστόρηση των γεγονότων έχω ακόμα ένα κίνητρο. Την αγάπη που έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και δεν χρειάζεται θεούς. Δίνει στον έρωτα άλλη γεύση και κάνει τη σκέψη να καρποφορεί. Ο διαδικτυακός μου φίλος, εκείνος που ένιωθα τόσο οικεία και καλά μαζί του, που μοιράστηκα όλο αυτόν τον καιρό τα κακώς κείμενα της ζωής μου, που ένιωσα τόσο τρυφερά κι ίσως ερωτευμένη, οι φίλες μου και ο γοητευμένος νεαρός, ήταν όλα ένα πρόσωπο. Μια εύστροφη και καλλιεργημένη γυναίκα. Ένας άνθρωπος που πραγματικά ήθελε να βοηθήσει.

Αν είσαι καλός για να πας στο Παράδεισο αυτό λέγεται αντάλλαγμα, όχι καλοσύνη.

Αφιερωμένο στον Υπνοβάτη Άνθρωπο

(*) Απαντήσεις από συνομιλητές στο Internet, όταν έθεσα το ερώτημα, γιατί αθεΐα;

eikona

Το σύνδρομο της αγέλης είναι μια λογική πλάνη όπου επιχειρείται να αποδειχθεί το αληθινό ενός ισχυρισμού στο γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι το αποδέχονται ήδη ως αληθινό. Αυτού του είδους η πλάνη είναι επίσης γνωστή ως «προσφυγή στις μάζες», «προσφυγή στην πλειοψηφία», «προσφυγή στην ομοφωνία» και στα λατινικά «argumentum ad populum» (επιχείρημα εκ του πλήθους). Ο μηχανισμός πίσω της είναι παρόμοιος με τον μηχανισμό της «προσφυγής στην αυθεντία». Είναι επίσης η βάση μιας σειράς κοινωνικών φαινομένων όπως η διασπορά διαφόρων θρησκευτικών πεποιθήσεων, πολιτικών ή οικονομικών θέσεων. Στην Αμερική βρίσκεται πίσω από το «φαινόμενο της αγέλης» (αγγλικά: bandwagon effect) και στην Κίνα είναι η βάση της παροιμίας «τρεις άνθρωποι φτιάχνουν μια τίγρη» (αγγλικά: three men make a tiger). Η απλή ερώτηση που πρέπει να κάνει κανείς στον εαυτό του είναι: όσοι αποδέχονται την πλάνη ως αληθινή είναι ειδικοί επί του θέματος; Έχουν κάνει κάποια αναζήτηση με επιστημονικά κριτήρια και έχουν βγάλει κάποια συμπεράσματα τα οποία εμείς μπορούμε να εξετάσουμε; Ξέρουμε όλοι, ότι όσοι αποδέχονται την θρησκεία το κάνουν επειδή από μωρά έχουν προσηλυτιστεί σε αυτήν, ενώ τους προσδίδει και την αίσθηση ότι ανήκουν σε συγκεκριμένη ομάδα, οπότε δεν υπάρχει λόγος να τους προσδίδουμε κύρος επειδή απλώς αριθμητικά φαίνονται πολλοί. Αν υπάρχει Θεός γιατί περιμένει χιλιετίες να κάνει την εμφάνιση του, γιατί υπάρχουν τρία ιερά βιβλία που μιλούν για τον ίδιο Θεό αλλά με διαφορετικά γεγονότα γύρω από Αυτόν, γιατί δεν υπάρχει ούτε μια τόσο δα ένδειξη της ύπαρξης του; Μεγάλη ευθύνη φέρει η ομαδική κατήχηση και η πλύση εγκεφάλου από την βρεφική ηλικία. Απενεργοποιείται και

καταστέλλεται η κριτική σκέψη, έτσι ώστε, ελάχιστοι/ες να καταφέρνουν να απομάθουν τις ασυναρτησίες σε μεγαλύτερη ηλικία. Και δεν περιλαμβάνονται μόνο οι θρησκευτικές ανοησίες, το ίδιο ισχύει και για τις ψευδοεπιστήμες, τις πολιτικοοικονομικές πεποιθήσεις, τα δόγματα. Η κατασκευή μας σαν είδος είναι να εμπιστευόμαστε τους γονείς μας και τους γεροντότερους της φυλής στην οποία γεννηθήκαμε. Αν ο γεροντότερος της φυλής πει στα παιδιά, το βλέπετε αυτό το πράγμα που σέρνεται; Λέγεται φίδι κι αν σας δαγκώσει θα πεθάνετε, όποιο δεν ακούσει θα πεθάνει. Τα άλλα παιδιά καταλαβαίνουν ότι ξέρει πολλά πράγματα και πρέπει να τον ακούνε. Αν ο ίδιος τους πει ότι την Πανσέληνο πρέπει να σφάξουν μια κατσίκα, αλλιώς δεν θα έρθουν οι βροχές, πάλι θα τον πιστέψουν (παράδειγμα από τον Ντώκινς). Στη συνέχεια, υπάρχει ένα μηχανισμός αυτοτύφλωσης του εγκεφάλου που εμποδίζει τη λογική επεξεργασία γεγονότων που αντιβαίνουν στην οποιαδήποτε βαθειά ριζωμένη πίστη του ατόμου. Λέγεται γνωστική ασυμφωνία. Και η αυταπάτη μεταδίδεται από τη μάνα στα παιδιά της, γενιά με τη γενιά. Όταν σου εμφυτεύεται μια ιδέα από μικρή ηλικία είναι αρκετά δύσκολο να την διώξεις, ειδικά αν μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας δεν μπορεί να το κάνει. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει και η έλλειψη εκπαίδευσης στις προηγούμενες γενιές γι’ αυτό και βλέπουμε μείωση στα ποσοστά θρήσκων με τον καιρό. Από τη γέννησή του ακόμα ο άνθρωπος δέχεται καταιγισμό πληροφοριών για την ύπαρξη ενός ή και περισσοτέρων Θεών κι όταν περάσει όλα τα χρόνια ως την ενηλικίωσή του μαθαίνοντας πως πρέπει ν’ αποδεχθεί την ύπαρξη αυτή αξιωματικά και πως οποιαδήποτε έρευνα περί του αντιθέτου είναι αμαρτία που θα τον οδηγήσει στα καζάνια της κόλασης, είναι λογικό να καμφθούν όλες του οι αντιστάσεις. Η Εκκλησία βασίζεται στις ενοχές που σου γεννά η θρησκεία. Όταν πιστεύεις μόνη σου ότι είσαι ο Ναπολέων, είναι τρελό και όλοι σε κοροϊδεύουν. Αν όμως βρεις άλλα χίλια άτομα που σε πιστεύουν, είσαι ευτυχισμένη. Η «προσωπική ευτυχία στην ομαδική παράκρουση» όμως δεν είναι επιστημονικό στοιχείο. Είναι απλά η «φιλοσοφία του όχλου». Είναι πολύ εύκολο να συμμορφωθείς με μια ομάδα και να παραδέχεσαι πως βλέπεις ακόμα και πράγματα που δεν υπάρχουν επειδή φοβάσαι την αντιπαράθεση με την ομάδα σου. Το πείραμα συμμόρφωσης που καταγράφηκε και υπάρχει στο διαδίκτυο, είναι ένα από τα πολλά βίντεο που στηρίζει τον ισχυρισμό. Ο χριστιανισμός, απέκτησε δύναμη μέσα από τα λαϊκά στρώματα. Στους αδύναμους φτωχούς, τους δούλους, ένας άντρας και οι μαθητές του αργότερα, έταζε μια καλύτερη τύχη στους ουρανούς. Αυτοί που δεν είχαν πρόσβαση στον πλούτο, οι αδικημένοι, θα είχαν πρόσβαση στα πάντα μετά θάνατον. Η ιδέα ρίζωσε, δυνάμωσε. Και μέσα στους αιώνες, οι λιγότερο τυχεροί διατήρησαν αυτή την προσδοκία. Ένας από τους μεγαλύτερους κοινωνιολόγους και ψυχολόγους ο Gustave Le Bon το είπε περιεκτικά «Οι μάζες δε διψούν για αλήθεια. Όποιος μπορεί να τις προμηθεύσει με ψευδαισθήσεις, γίνεται εύκολα ο κυρίαρχος τους, όποιος προσπαθήσει να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις τους, γίνεται εύκολα θύμα τους». Οι θρησκείες πουλάνε φτηνά την ενοχή, για να εισπράξουν ακριβά την λύτρωση. Δεν χρειάζεται η θρησκεία για να δώσεις αγάπη, σεβασμό, συμπόνια κλπ. Χρειάζεται μόνο παιδεία. Όταν παραδοσιακά μεταφέρεται από γενιά σε γενιά ως πατρικό και πατερικό δόγμα που κανείς δε τολμά να αμφισβητήσει, γιατί να μη διαρκέσει σε βάθος χρόνου;

Αν εξαιρέσουμε την βίαιη επιβολή της θρησκείας, μαζικά, τους πρώτους αιώνες και μεμονωμένα για παραδειγματισμό αργότερα, αυτό που εξασφαλίζει, ακόμη και σήμερα, την διατήρηση της κυριαρχίας της, ονομάζεται πλύση εγκεφάλου, ξεκινάει από τη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται για όλη τη ζωή του πιστού, μέσα από τις κοινωνικές επιρροές που δέχεται, προσευχή κάθε μέρα στα σχολεία και στα σπίτια, εορτές (σχεδόν όλες θρησκευτικές και οι ελάχιστες εθνικές έχουν καπελωθεί με μια θρησκευτική που γιορτάζεται παράλληλα), γάμοι, κηδείες, βαπτίσεις, μεταλήψεις, εκκλησιαστικές λειτουργίες κλπ. Η εγκεφαλική πλύση, λειτουργεί με συγκεκριμένο τρόπο, όλες οι επιρροές που δέχεται διαρκώς και για όλη του τη ζωή ο άνθρωπος, συνηγορούν στο να διαμορφώσει ασυνείδητα μια άποψη παγιωμένη και στη συνέχει να μπαίνει μόνος του σε μια κατάσταση δογματικής επανάληψης . Έτσι, όταν παρουσιαστούν ισχυρά επιχειρήματα για την αμφισβήτηση της βεβαιωμένης του πίστης, ακόμη και αν αναγνωρίσει τη λογικότητα των επιχειρημάτων, εν τούτοις, συναισθηματικά δεν μπορεί να απορρίψει το οικοδόμημα μιας ζωής καθώς νιώθει αδύναμος να επιβιώσει μετά από μια τέτοια προσωπική συντριβή και να ξεκινήσει από το μηδέν, αντίθετα, μπαίνει στη διαδικασία να υποστηρίξει με κάθε τρόπο αυτό που αδυνατεί να απορρίψει. Όσο πιο έντονα εισέρχεται σε τέτοιες αντιπαραθέσεις (μέσα από τις οποίες πολλές φορές δέχεται προσβολές και αισθάνεται εκτεθειμένος) τόσο πολύ οχυρώνεται πίσω από την θέση του.

Η θρησκεία δημιουργήθηκε για να δώσει απαντήσεις σε υπαρκτές και σοβαρές απορίες του ανθρώπου: Να εξηγήσει τον κόσμο γύρω του, να βρει κάπου να ακουμπήσει, τον φόβο του για τον θάνατο. Οι πρώτες θρησκείες θεοποίησαν τον Ήλιο. Όσο περνούσε ο καιρός και ο άνθρωπος κατάφερνε να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματά του, τόσο εξελισσόταν μαζί του και η θρησκεία και σταμάτησε να θεοποιεί φυσικά φαινόμενα και πέρασε σε πιο ασαφείς έννοιες και εικόνες. Σε αυτή την ανάγκη βρήκαν πρόσφορο έδαφος διάφοροι επιτήδειοι, ορίζοντας τους εαυτούς τους ως εκπροσώπους και μοναδικούς ερμηνευτές του θεού και του θελήματός του. Και έτσι η απλή, βιολογική ανάγκη του ανθρώπου για απαντήσεις, έγινε ταυτόχρονα και η ανάγκη επιβίωσης κάποιου άλλου. Και έτσι, για κάθε λογική εξήγηση που έβρισκε ο άνθρωπος, ερχόταν ο ιερέας και πρόσθετε μια υπερφυσική παράμετρο. Για να μην τον αφήσει να απομακρυνθεί.

Η ανάγκη αυτή είναι αποτυπωμένη στο DNA μας και δεν θα αλλάξει εύκολα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μερικοί άθεοι που, ενώ κατάφεραν να «ξεφύγουν» από την θρησκεία, συνεχίζουν να πιστεύουν σε υπερφυσικά αναπόδεικτα δογματικά κινήματα, όπως τα ζώδια, οι αστρικές προβολές, η ομοιοπαθητική, ότι έρχονται εξωγήινοι και μας εξετάζουν κρυφά. Για κάποιον που είναι σκεπτικιστής και έχει μάθει πια να εξετάζει από όλες τις πλευρές μία άποψη, φαίνεται το ίδιο αστείο το να πιστεύεις στις απαγωγές εξωγήινων όσο και το να πιστεύεις σε έναν θεό.

Όσοι ισχυρίζεστε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύει είτε επειδή μας γίνεται πλύση εγκεφάλου από την παιδική ηλικία, είτε γιατί οι κοινωνίες μας είναι οργανωμένες έτσι ώστε να εξυπηρετούν την εκμετάλλευση της πλειοψηφίας από μια μειοψηφία, είτε γιατί η πλειοψηφία του κόσμου δεν διαθέτει τις δικές σας νοητικές ικανότητες για να αποτινάξει αυτό που θεωρείτε ομαδική παράκρουση, είτε γιατί η θρησκεία επιβάλλεται βίαια, νομίζω ότι κάνετε λάθος. Απλά κάνετε αδικαιολόγητη γενίκευση της προσωπικής σας εμπειρίας, σε αυτό που αντιλαμβάνεστε ότι συμβαίνει σήμερα. Ο κόσμος όμως και τα παραμύθια με τα οποία μεγάλωσε ανατρέπει (δεν γνωρίζω πολλούς ενήλικες να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη), και την εκμετάλλευση προσπαθεί να αποτινάξει, και το ίδιο έξυπνος με εσάς είναι, και την βίαιη επιβολή αντιπαλεύει.

Άλλοτε με επιτυχία, άλλοτε πάλι όχι. Στα πάνω από τις 4.000 χρόνια καταγεγραμμένης ανθρώπινης ιστορίας, και στον βαθμό που μπορούμε να γνωρίζουμε από τις ανασκαφές για την προϊστορία, έχουν έλθει τα πάνω-κάτω. Κοινωνικές δομές κατέρρευσαν, οικονομικά συστήματα άλλαξαν, κοσμοθεωρίες αντικαταστάθηκαν, η γνώση πλέον είναι σχετικά προσβάσιμη (τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες), και η βίαιη επιβολή της θρησκείας τείνει να γίνει παρελθόν. Το μόνο που δεν ανατρέπεται είναι η θρησκευτική πίστη. Μάλιστα συμβαίνει το αντίθετο. Σε κοινωνίες (όπως π.χ. στις χώρες του πάλαι ποτέ υπαρκτού σοσιαλισμού) που οι θρησκείες κυνηγήθηκαν, μόλις κατέρρευσε το σύστημα που τις κυνήγησε αυτές άνθισαν ξανά. Επιπλέον η πίστη σε θεούς, είναι πανανθρώπινο χαρακτηριστικό. Πιστεύετε ότι σε όλο τον κόσμο, και σε όλη την ιστορική διαδρομή του ανθρώπου υπήρξαν πανομοιότυπες συνθήκες που δικαιολογούν την επιβολή της; Μην ψάχνετε να βρείτε τα αίτια έξω από τον άνθρωπο, αλλά μέσα στον άνθρωπο. Ο λόγος που η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύει, είναι γιατί είναι γενετικά προγραμματισμένοι για αυτό. Και εσείς μην θεωρείτε ότι καταφέρατε κάτι σπουδαίο που απαλλαχτήκατε από την πίστη σε θεούς. Το πιθανότερο είναι να είσαστε επίσης γενετικά προγραμματισμένοι γι’ αυτό. Με λίγα λόγια όποιος επιθυμεί και έχει ανάγκη κάποιο θεό, θα τον βρει. Είτε με την μορφή της θρησκευτικής πίστης, είτε με την μορφή της πολιτικής ιδεοληψίας, είτε με την μορφή της διατροφικής εμμονής, είτε σε συστήματα εναλλακτικών θεραπειών, είτε οπουδήποτε αλλού τον βολεύει. Τρανή απόδειξη; Είναι πιο εύκολο για κάποιον να αποχωριστεί την πίστη σε θεούς, παρά την θρησκευτική πρακτική. Πρακτική που την αναπαράγει είτε σαν οπαδός πολιτικής ιδεολογίας, είτε σαν οπαδός ποδοσφαιρικής ομάδας, είτε σαν οπαδός της οποιασδήποτε ομάδας έχει την ανάγκη να ενταχθεί.

Αν λοιπόν σκεφτούμε λογικά, υπάρχουν τρεις και μόνο επιλογές.

1. Όλες οι θρησκείες λένε αλήθεια
2. Μία μόνο λέει αλήθεια.
3. Καμία δεν λέει την αλήθεια.
Η πρώτη επιλογή αποκλείεται, η δεύτερη είναι πολύ χλωμή επειδή δεν υπάρχουν πειστικά κριτήρια για την ορθότητα. Η πιο πιθανή είναι η τρίτη, όλες είναι προϊόντα φαντασίας όπως οι μονόκεροι, τα φτερωτά άλογα, οι καλικάντζαροι και τα ξωτικά.

Συνέχεια…


Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο sfrang, όπου και γίνεται ο σχολιασμός.

Υπάρχει θεός;

5 December 2017
Comments Off on Υπάρχει θεός;
Αρθρογράφος: Αόρατη Μελάνη

Πολλές φορές έτυχε να εμπλακώ σε συζητήσεις περί ύπαρξης θεού και πάντα ανακύπτει το ερώτημα «Πώς ξέρουμε ότι δεν υπάρχει θεός;»

Για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει κάτι, θα πρέπει πρώτα να το ορίσουμε. Αν σας ρωτήσω αυτή τη στιγμή «Υπάρχουν βαλαστράφια;» το πρώτο που θα κάνετε θα είναι να με ρωτήσετε «Τι είναι τα βαλαστράφια;» και βάσει του ορισμού που θα σας δώσω, θα εξετάσετε το ενδεχόμενο ύπαρξής τους.

Προκειμένου για τον θεό, δεν υπάρχει ένας καθολικά αποδεκτός ορισμός. Είναι μια έννοια με την οποία όλοι είμαστε εξοικειωμένοι αλλά καθένας έχει μια δική του προσωπική ιδέα για το τι σημαίνει. Συνεπεία τούτου, είναι πρακτικά αδύνατον να απαντήσουμε στο ερώτημα «Υπάρχει θεός;» μια που καθένας έχει στο μυαλό του κάτι άλλο όταν λέει «Θεός». Γι’ αυτό το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε σε μια συζήτηση περί ύπαρξης θεού είναι να συμφωνήσουμε σε έναν ορισμό αποδεκτό από όλους τους συζητητές και βάσει αυτού να προχωρήσουμε.

Τούτου λεχθέντος, μπορούμε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο ύπαρξης θεού σε κάποιες βάσεις αν όχι καθολικά αποδεκτές, ωστόσο ευρύτατα καθιερωμένες: την άποψη των γνωστών θρησκευτικών δογμάτων για το τι είναι θεός. Τα θρησκευτικά δόγματα και οι θρησκευτικές παραδόσεις είναι η βασική, στην ουσία η μόνη πηγή πληροφόρησης που έχουμε περί της ύπαρξης θεοτήτων. Ως εκ τούτου είναι σκόπιμο να ασχοληθούμε με τους ορισμούς που δίνουν αυτά, καθώς όλοι οι γνωστοί μέχρι σήμερα θεοί περιγράφονται από τα θρησκευτικά δόγματα.

Στη βάση αυτή θέλω να ασχοληθώ πρώτα με το ενδεχόμενο ύπαρξης του χριστιανικού θεού, μια που ο χριστιανισμός είναι η πλέον διαδεδομένη θρησκεία στη χώρα που ζω και μία από τις πλέον διαδεδομένες του κόσμου.

Ο χριστιανικός θεός

Συχνά ακούμε ότι πρέπει να προσεγγίσουμε τον θεό «με την καρδιά» ή «με την πίστη». Προκειμένου όμως για μια αντικειμενική διαπίστωση ύπαρξης μιας οντότητας, είναι αναγκαίο να την προσεγγίσουμε με την λογική. Η λογική είναι το μόνο λειτουργικό εργαλείο κατανόησης του κόσμου, όπως έχουμε διαπιστώσει εμπειρικά. Η καρδιά, δηλαδή το συναίσθημα, είναι χρήσιμο για να σχετιζόμαστε με γνωστά υπαρκτά όντα, όχι για να αποκτάμε γνώση περί της ύπαρξής τους. Η πίστη είναι χρήσιμη για να αποκτάμε αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη σε υπαρκτά όντα, όχι για να διαπιστώνουμε αν υπάρχουν.

Ο χριστιανικός θεός λογικά είναι αδύνατον να υπάρχει.

Aρκεί να σκεφτούμε ότι σε έναν κόσμο με φυσικές καταστροφές, ασθένειες, συγγενείς νόσους και εγγενή ανισότητα, αδικία και οδύνη, όπως είναι αυτός που ζούμε, είναι αδύνατον να υπάρχει πανάγαθος και παντοδύναμος δημιουργός που τον κυβερνά.

Τονίζω ότι όλα τα παραπάνω είναι εγγενή χαρακτηριστικά του κόσμου εκ της κατασκευής του και ΔΕΝ εξαρτώνται από την ανθρώπινη βούληση, άρα ΔΕΝ μπορούν να αποδοθούν σε συνέπειες ανθρώπινων πράξεων, κατά καμία έννοια.

Η ανισότητα και αδικία που αναφέρω δεν είναι η ανθρώπινη αδικία, αλλά η εγγενής ανισότητα και αδικία του κόσμου: δεν γεννιόμαστε όλοι με τις ίδιες ικανότητες, δεν έχουν όλα τα πλάσματα ίσες πιθανότητες επιβίωσης, οι ζωικοί οργανισμοί για την επιβίωσή τους είναι αναγκαίο να σκοτώσουν άλλους οργανισμούς. Η οδύνη είναι μέρος της φύσης του κόσμου που ζούμε, του κόσμου που υποτίθεται ότι έπλασε ο θεός.

Τίθεται συχνά το αντεπιχείρημα ότι ο κόσμος που ζούμε είναι γεμάτος εγγενές κακό και αδικία λόγω του προπατορικού αμαρτήματος.

Σε αυτό αντιτάσσω το εξής:

1. Το εγγενές κακό του κόσμου (μολυσματικές και παρασιτικές ασθένειες, εκ γενετής παραμορφώσεις, φυσικές καταστροφές κ.τ.ό.) δεν πλήττει μόνον ανθρώπους αλλά και ζώα. Γιατί να βιώνουν τα ζώα οδύνη ως συνέπεια του ανθρώπινου προπατορικού αμαρτήματος; Αυτά δεν διέπραξαν κανένα αμάρτημα.

2. Το προπατορικό αμάρτημα το διέπραξαν οι πρωτόπλαστοι, όχι οι απόγονοί τους. Γιατί τιμωρείται όλη η ανθρωπότητα για κάτι που διέπραξαν δύο άνθρωποι μόνο; Η ανθρώπινη δικαιοσύνη δεν τιμωρεί τους απογόνους για τις πράξεις των προγόνων τους. Πώς μπορεί η θεία δικαιοσύνη να υπολείπεται της ανθρώπινης; Και πώς τολμάμε να ονομάζουμε αυτό δικαιοσύνη; Πώς το θεωρούμε δίκαιο όταν το κάνει ο Θεός, αφού δεν θα το θεωρούσαμε δίκαιο αν το έκαναν άνθρωποι;

Όσο για το επιχείρημα της ελεύθερης βούλησης που υποτίθεται ότι δικαιολογεί τη δυστυχία την οφειλόμενη σε ανθρώπινες πράξεις, έχω να πω το εξής:

1. Ο Θεός υποτίθεται ότι είναι πατέρας όλων, πανάγαθος και γεμάτος αγάπη. Αν ένας πατέρας δει το ένα του παιδί να χτυπά και να βασανίζει το άλλο, θα το εμποδίσει. Αν δεν το εμποδίσει, θα τον θεωρήσουμε κακό πατέρα, και η δικαιολογία της ελεύθερης βούλησης του παιδιού δεν θα γίνει δεκτή. Μπορεί ακόμη και να του αφαιρεθεί η επιμέλεια. Πώς δεχόμαστε ως σωστή και γεμάτη αγάπη την πράξη αυτή όταν την κάνει ο Θεός, ενώ δεν θα την δεχόμασταν αν την έκανε άνθρωπος; Ο Θεός είναι λιγότερο καλός πατέρας από τους ανθρώπους;

2. Ο Θεός υποτίθεται ότι είναι δίκαιος. Σύμφωνα με την ανθρώπινη αντίληψη για τη δικαιοσύνη, η διάπραξη του κακού πρέπει να προλαμβάνεται και να εμποδίζεται. Αυτή η πρόληψη δεν περιορίζει την ελεύθερη βούληση αυτού που διαπράττει το κακό, περιορίζει μόνο την υλοποίηση αυτής της βούλησης, και μάλιστα ο περιορισμός αυτός δεν θεωρείται ανεπιθύμητος, αντιθέτως θεωρείται επιθυμητός. Αυτό θεωρείται δίκαιο από τους ανθρώπους. Πώς μπορεί να θεωρηθεί λοιπόν δίκαιο και αυτό που κάνει ο Θεός, ενώ είναι το ακριβώς αντίθετο;

3. Εμποδίζοντας κάποιον να διαπράξει κάτι, δεν περιορίζουμε την βούλησή του αλλά τις ενέργειές του και μόνον. Αυτός που έχει τη βούληση να διαπράξει το κακό θα εξακολουθήσει να την έχει ακόμη κι αν τον εμποδίσουμε. Δεν θα περιοριστεί η ελευθερία βούλησής του. Το μόνο που θα περιοριστεί θα είναι οι συνέπειες των πράξεων στις οποίες τον οδηγεί η βούλησή του. Επομένως ο Θεός θα μπορούσε να εμποδίσει τη διάπραξη κακού από τους ανθρώπους, προστατεύοντας τα θύματα, χωρίς να περιορίσει την ελεύθερη βούληση των θυτών. Γιατί λοιπόν δεν το κάνει;

Σε όλα τα παραπάνω διακρίνεται ένα μοτίβο: άλλα ηθικά κριτήρια για τις πράξεις των ανθρώπων και άλλα για τις πράξεις του Θεού. Αυτό κατ’ εμέ αποτελεί ασυνέπεια. Η ηθική θα πρέπει να είναι μία, συγκεκριμένη, και ίδια για όλους, προκειμένου να μπορούμε να αξιολογήσουμε ηθικά όλες τις καταστάσεις. Πολύ περισσότερο αν απορρέει από τον Θεό, που θα πρέπει να έχει μία σαφή και σταθερή ηθική. Η εφαρμογή διαφορετικών ηθικών κριτηρίων ανάλογα με το ποιος διαπράττει κάτι, στερεί κάθε νόημα από τα ηθικά αυτά κριτήρια.

Σε αυτά που ανέφερα, οι απολογητές συνήθως απαντούν:

1. ότι ακόμη και όσοι υπέφεραν και βασανίστηκαν σε αυτή τη ζωή θα ανταμειφθούν στην αιωνιότητα, και

2. ότι οι βουλές του Θεού είναι άγνωστες σε εμάς, ανεξιχνίαστες, ότι ο Θεός έχει ένα σχέδιο στο οποίο όλα καταλήγουν στο καλό μας.

Σε αυτά έχω να αντιτάξω το εξής:

1. Καμία ανταμοιβή, οσοδήποτε θαυμάσια και για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, ακόμη και αιώνια, δεν δικαιολογεί την άδικη οδύνη η οποία μπορεί να αποφευχθεί. Και αν δεν μπορεί να αποφευχθεί, τότε ο ισχυρισμός ότι ο Θεός είναι δίκαιος, πανάγαθος και παντοδύναμος καταρρέει.

2. Εάν παραδεχτούμε οι βουλές του Θεού μας είναι άγνωστες και είναι ανεξιχνίαστες, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι γνωρίζουμε με βεβαιότητα τις προθέσεις του. Επομένως δεν μπορούμε να δηλώνουμε με βεβαιότητα ότι είναι δίκαιος, αγαθός ή οτιδήποτε άλλο. Μπορεί να είναι, αλλά μπορεί και όχι, συνεπώς και πάλι ο ισχυρισμός ότι ο Θεός είναι δίκαιος, πανάγαθος και παντοδύναμος καταρρέει.

Άρα ο χριστιανικός θεός δεν υπάρχει.

Ο μουσουλμανικός θεός

Ας εξετάσουμε τώρα το ενδεχόμενο ύπαρξης του μουσουλμανικού θεού.

Εδώ τα πράγματα είναι ακόμη πιο εύκολα. Ο μουσουλμανικός θεός στο Κοράνιο χαρακτηρίζεται ως φιλεύσπλαχνος και παντελεήμων. Όλα τα κεφάλαια ξεκινούν με την εισαγωγή «Εις το όνομα του Αλλάχ, του Παντελεήμονα, του Πολυεύσπλαχνου». Στη συνέχεια όμως σε ορισμένες σούρες διαβάζουμε ότι ο Αλλάχ δίνει εντολή να σκοτώνονται λόγου χάρη οι αποστάτες ή οι άπιστοι που δεν θα δεχθούν να προσκυνήσουν τον Αλλάχ. Αν ένας άνθρωπος σκοτώσει έναν άλλον άνθρωπο λόγω των πεποιθήσεών του, θα τον θεωρήσουμε εγκληματία και θα τον καταδικάσουμε. Σε καμιά περίπτωση δεν θα τον θεωρήσουμε ελεήμονα και ευσπλαχνικό – υποψιάζομαι πως ακόμη και οι πλέον πωρωμένοι ισλαμιστές δεν θα θεωρούσαν μια τέτοια πράξη ευσπλαχνική. Ίσως να την θεωρούσαν δίκαιη, αλλά όχι ευσπλαχνική. Πώς θεωρούμε παντελεήμονα και πολυεύσπλαχνο έναν θεό που μας παροτρύνει σε άσπλαχνες πράξεις;

Και πάλι βλέπουμε εδώ το μοτίβο που είδαμε και στην άλλη μεγάλη μονοθεϊστική αβραμική θρησκεία: διπλά κριτήρια ηθικής, άλλα για τον άνθρωπο, άλλα για τον θεό. Ο θεός που περιγράφεται έχει ιδιότητες που αντιφάσκουν μεταξύ τους.

Επομένως τέτοιος θεός αποκλείεται να υπάρχει.

Ο εβραϊκός θεός

Όσο για τον εβραϊκό θεό, πρόδρομο του χριστιανικού και του μουσουλμανικού, μπορούμε να διαπιστώσουμε με παρόμοιο τρόπο ότι ούτε αυτός υπάρχει.

Πρόκειται για έναν θεό που διακηρύσσει ότι ένας συγκεκριμένος λαός είναι εκλεκτός σε σύγκριση με άλλους, ενώ στην πραγματικότητα βλέπουμε ότι ο λαός αυτός υπέφερε τα πάνδεινα σε συλλογικό επίπεδο και σε ατομικό επίπεδο προφανώς πολλά μέλη του λαού αυτού υποφέρουν και θα υποφέρουν από διάφορα δεινά, παρά το γεγονός ότι είναι οι υποτιθέμενοι εκλεκτοί του θεού. Επιπλέον, δεδομένου ότι είναι αδύνατον να εξασφαλιστεί η γενετική απομόνωση ενός λαού, και συγκεκριμένα στην περίπτωση των Εβραίων προφανώς δεν υπάρχει φυλετική καθαρότητα εφόσον έστω κι ένας τους έχει κάνει παιδιά με μη Εβραίους, δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για έναν ενιαίο, αναγνωρίσιμο και οριοθετημένο λαό. Ο ιουδαϊσμός είναι περισσότερο παράδοση παρά φυλετική ενότητα. Επομένως ο περιούσιος λαός απλά δεν υφίσταται, παρά μόνο στην ανθρώπινη φαντασία.

Επιπλέον, στο ιερό βιβλίο των Εβραίων, που είναι και ιερό βιβλίο των χριστιανών καθώς έχει συμπεριληφθεί στην Αγία Γραφή, περιγράφεται ένας σκληρός, ανάλγητος, εγωιστής, ζηλόφθονος θεός, που δίνει εντολές για λιθοβολισμούς, που ευλογεί βιασμούς, που δέχεται την δουλεία και γενικά παραδίδει νόμους τόσο παράλογους, σκληρούς και άδικους με τα σημερινά δεδομένα ώστε αν τολμούσε σύγχρονος πολιτικός να τους προτείνει, δεν θα είχε πού να σταθεί από την γενική κατακραυγή. Αυτοί οι νόμοι προφανώς δεν εφαρμόζονται ούτε υπάρχει επιθυμία να εφαρμοστούν στον σύγχρονο κόσμο, ούτε καν στο κράτος του Ισραήλ, που δημιουργήθηκε ακριβώς για χάρη του περιούσιου αυτού λαού. Δεν έχουν σκλάβους, δεν λιθοβολούν μοιχαλίδες, δεν αναγκάζουν το θύμα του βιασμού να παντρευτεί τον βιαστή του – και καλά κάνουν βεβαίως, αλλά προφανώς δεν ζουν όπως επιτάσσει ο θεός που πιστεύουν. Πώς λοιπόν ισχυριζόμαστε ότι το βιβλίο αυτό είναι ιερό και περιέχει τον λόγο του θεού ενώ ταυτόχρονα απαξιώνουμε αυτόν τον λόγο στην πράξη;

Είναι φανερό από τα παραπάνω ότι ο θεός των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών, των λεγόμενων και αβραμικών, δεν υπάρχει.

Άλλες θεότητες

Δεν σκοπεύω να μπω στη διαδικασία να ασχοληθώ με τον αν υπάρχει ο Δίας, ο Κρίσνα, ο Θωρ και άλλες γνωστές θεότητες. Όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να ανέβει στον Μύτικα και αν δει ανάκτορο εκεί να μου γράψει και όποιος εντοπίσει την Βαλχάλα να με ενημερώσει να κλείσω εισιτήριο. Είναι νομίζω φανερό με ποια διαδικασία μπορούμε να διαπιστώσουμε αν υπάρχει ή δεν υπάρχει καθεμιά από τις γνωστές θεότητες των θρησκευτικών παραδόσεων: εξετάζοντας τα χαρακτηριστικά που τους αποδίδουν οι παραδόσεις αυτές σε σχέση με τα όσα γνωρίζουμε για την πραγματικότητα.

Και αν όμως υπάρχει κάποιος άλλος θεός;

Πολλοί θέλουν να πιστεύουν ότι, παρά το γεγονός ότι οι γνωστοί θεοί εμφανώς δεν υπάρχουν, ενδέχεται να υπάρχει παρ’ όλ’ αυτά κάποια άλλη οντότητα που να μπορεί να χαρακτηριστεί «θεός». Βεβαίως δεν έχουμε συμφωνία ως προς τα χαρακτηριστικά αυτής της οντότητας, καθένας την φαντάζεται όπως θέλει, επομένως δεν είναι εύκολο να εξετάσουμε αν υπάρχει ή όχι. Σε γενικές γραμμές πάντως για να την ονομάσουμε «θεό» θα πρέπει να έχει κάποια βασικά χαρακτηριστικά όπως αυτοσυνείδηση και βούληση, κατά πάσα πιθανότητα παντοδυναμία και παντογνωσία, να είναι δημιουργός του κόσμου και να ασκεί κάποιον έλεγχο πάνω στη λειτουργία του κόσμου.

Αντικειμενικά δεν υπάρχει τρόπος να αποδείξουμε ότι δεν υπάρχει μια τέτοια οντότητα. Μπορεί και να υπάρχει. Θα ήθελα όμως στο σημείο αυτό να σας ζητήσω να αναρωτηθείτε: γιατί να υποθέσουμε ότι υπάρχει τέτοια οντότητα; Η ύπαρξή της δεν εξηγεί τίποτε. Δεν μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τον κόσμο. Λέγοντας ότι τον κόσμο τον έφτιαξε και τον ελέγχει ένας θεός δεν παίρνουμε απάντηση σε κανένα ερώτημα. Γεννιούνται απλώς νέα ερωτήματα όπως, πώς δημιουργήθηκε ο ίδιος ο θεός; Ποια η φύση του; Ποια τα χαρακτηριστικά του;

Γιατί λοιπόν να υποθέσουμε ότι υπάρχει τέτοιος θεός; Σκεφτείτε το λιγάκι. Πώς σας ήρθε η ιδέα αυτή; Μήπως επειδή ήδη υπάρχουν πάρα πολλές θρησκευτικές παραδόσεις με τις οποίες γαλουχηθήκαμε και οι οποίες θεωρούν δεδομένη την ύπαρξη θεού; Μήπως επειδή μας στοιχίζει να αποχωριστούμε την παρήγορη και μεγαλειώδη ιδέα της ύπαρξης ενός επουράνιου πατέρα; Μήπως τελικά δεν έχουμε κανέναν λόγο να υποθέσουμε την ύπαρξη κανενός θεού;

Βεβαίως δεν μπορούμε και να την αποκλείσουμε. Μπορεί και να υπάρχει θεός. Αλλά πρώτον δεν το γνωρίζουμε και δεύτερον γνωρίζουμε ότι οι θεοί των γνωστών θρησκειών δεν υπάρχουν, όπως αποδείξαμε προηγουμένως. Με αυτά τα δεδομένα, είναι τουλάχιστον άστοχο να δομούμε τη ζωή μας γύρω από την πεποίθηση ότι όντως υπάρχει και είναι απαράδεκτο να επιτρέπουμε σε θρησκείες να καθορίζουν τις αρχές μας και να ελέγχουν την κοινωνία μας.

Ο άγνωστος θεός

Κλείνοντας θέλω να αφιερώσω δυο λόγια στην διαδεδομένη άποψη ότι ο θεός είναι το σύμπαν, η φύση, η αγάπη ή άλλες παρόμοιες έννοιες. Είπα προηγουμένως ότι για να ονομαστεί «θεός» μια οντότητα θα πρέπει να έχει τουλάχιστον ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά, μεταξύ αυτών αυτοσυνείδηση και βούληση. Διαφορετικά δεν ανταποκρίνεται καθόλου σε καμία από τις περί θεού αντιλήψεις.

Το σύμπαν, η φύση και η αγάπη δεν πληρούν αυτό το κριτήριο. Δεν έχουν αυτοσυνείδηση, δεν έχουν βούληση. Η γενεσιουργός αιτία του κόσμου, εάν δεν ήταν συνειδητή και δεν ήταν αποτέλεσμα βούλησης, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί δημιουργός, παρά μόνον απλό φυσικό αίτιο. Η δε αγάπη είναι απλώς ένα συναίσθημα, δεν είναι καν οντότητα. Όσο υπέροχη και μεγαλειώδης αν είναι η αγάπη, όπως και η ευσπλαχνία, η αλληλεγγύη, η αυτοθυσία, το δέος, είναι όλα τους απλώς συναισθήματα. Δεν είναι οντότητες με αυτοσυνείδηση και βούληση άρα δεν είναι θεοί.

Το σύμπαν, η φύση και η αγάπη έχουν ήδη όνομα: λέγονται σύμπαν, φύση και αγάπη. Δεν συντρέχει κανένας λόγος να τους δώσουμε το όνομα «θεός». Μόνο σύγχυση δημιουργούμε έτσι. Κατανοώ και εδώ την ανάγκη πολλών να διατηρήσουν έναν δεσμό με την έννοια του «θεού» που τους παραδόθηκε από αγαπημένα πρόσωπα και που τους προσφέρει παρηγοριά και γαλήνη, αλλά αυτή η ανάγκη δεν αποτελεί απόδειξη ύπαρξης του θεού.

Στην πορεία της ανθρωπότητας, η έννοια του θεού ερχόταν να καλύψει πάντα τα κενά της γνώσης. Όσο η γνώση μας διευρύνεται, τόσο τα κενά αυτά μικραίνουν και τόσο η έννοια του θεού συρρικνώνεται. Είναι δικαίωμα καθενός να πιστεύει ότι υπάρχει κάποιος θεός με χαρακτηριστικά τέτοια που δεν μας επιτρέπουν να τον εντοπίσουμε ή να διαπιστώσουμε την ύπαρξή τους. Δεν είναι όμως δικαίωμα κανενός να μας επιβάλλει να σεβαστούμε αυτή την άποψη, να την διδάξουμε στα παιδιά μας και να επιτρέψουμε να επηρεάζει την ζωή μας.

Πού καταλήγουμε λοιπόν, τελικά υπάρχει θεός;

Για την απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αν δεν έχετε ήδη καταλήξει σε συμπέρασμα, σας παραπέμπω στην αγαπημένη μου ιστοσελίδα The Official God FAQ.

Επίλογος

Ως υστερόγραφο, μια παρατήρηση για τους χριστιανούς.

Συχνά ακούμε να εκθειάζεται ο χριστιανισμός επειδή «δίνει ηθικές αρχές» και επειδή «είναι η θρησκεία της αγάπης». Δεν θα σταθώ εδώ στο γεγονός ότι πολύ λίγη αγάπη εκδήλωσαν οι εκπρόσωποι αυτής της θρησκείας στη μακραίωνη ιστορία της, ούτε στην αναξιότητα των ιερουργών της αλλά και των περισσότερων πιστών της, που υπολείπονται κατά πολύ από το ιδανικό που υποτίθεται ότι προβάλλουν. Δεν θα αναφέρω ότι η αγάπη είναι πανανθρώπινο συναίσθημα και αξία και δεν αποτελεί ούτε εφεύρημα ούτε μονοπώλιο του χριστιανισμού. Ούτε θα υπενθυμίσω ότι οι περίφημες ηθικές αξίες που παραδίδει ο χριστιανισμός απέχουν παρασάγγες από τις σύγχρονες αξίες που υιοθετούν και ακολουθούν στην πράξη οι περισσότεροι υποτιθέμενοι χριστιανοί.

Θα επισημάνω μόνο το εξής:

Λέγοντας ότι ο χριστιανισμός είναι καλός επειδή είναι θρησκεία της αγάπης, στην ουσία κρίνουμε τον χριστιανισμό. Όταν κρίνουμε κάτι, προφανώς έχουμε κάποιο ηθικό αξιολογικό κριτήριο που προέρχεται από μια πηγή ξένη προς αυτό το κάτι. Το ότι κρίνουμε τον χριστιανισμό σημαίνει ότι έχουμε ήδη ηθικές αρχές που τις αποκτήσαμε από κάπου αλλού και όχι από τον χριστιανισμό.

Λέγοντας ότι ο χριστιανισμός είναι καλός επειδή είναι θρησκεία της αγάπης, στην ουσία λέμε ότι η αγάπη είναι αξία υψηλότερη του χριστιανισμού, αφού τον κρίνουμε με βάση αυτήν. Και αποδεικνύουμε περίτρανα ότι ούτε καν οι χριστιανοί δεν αντλούν ηθικές αρχές από τον χριστιανισμό, αφού τον κρίνουν και τον αξιολογούν. Αν θεωρούσαν όντως τον χριστιανισμό βάση των αρχών τους, δεν θα τον έκριναν.

Ειρήσθω εν παρόδω, προσωπικά δεν θεωρώ αξία την αγάπη και θεωρώ άστοχη την θεοποίησή της και την επιβολή της με μορφή εντολής. Η αγάπη είναι ένα υπέροχο συναίσθημα, αλλά γεννιέται αυθόρμητα, δεν επιβάλλεται. Επιπλέον, είναι ανθρωπίνως αδύνατον να νιώσουμε αγάπη για όλους τους ανθρώπους του κόσμου. Αγάπη νιώθουμε μόνο για τα οικεία μας πρόσωπα διότι έτσι λειτουργούν οι άνθρωποι. Το περίφημο «αγαπάτε αλλήλους» και «αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν» έχει νόημα μόνο σε πολύ μικρές ομάδες ανθρώπων, όπου μπορείς όντως να αγαπήσεις όλους τους άλλους, διότι είναι λίγοι και βρίσκονται όντως κοντά μεταξύ τους. Δεν μπορεί να γενικευθεί ως οδηγός ζωής. Το μόνο που πετυχαίνουμε γενικεύοντάς την και προσπαθώντας να αγαπάμε τους πάντες είναι να αποτυγχάνουμε οικτρά και να νιώθουμε ότι υπολειπόμαστε του ιδανικού.

Αντί της αγάπης, προτείνω ως αξία την αλληλεγγύη.

Η αλληλεγγύη, αντίθετα με την αγάπη, δεν είναι συναίσθημα αλλά συμπεριφορά. Ως τέτοια μπορεί να επιβληθεί και να καλλιεργηθεί. Μπορούμε να θέσουμε ως στόχο να φερόμαστε αλληλέγγυα, χωρίς αναγκαστικά να πρέπει να αγαπήσουμε τους πάντες. Ας βάλουμε λοιπόν στόχο, αν θέλετε, να γίνουμε όλοι αλληλέγγυοι και να μείνουμε όσο το δυνατόν πιστότεροι στις αξίες και τις αρχές του ανθρωπισμού, που αν μη τι άλλο είναι ρεαλιστικές και εκπορεύονται από τις πραγματικές ανθρώπινες δυνατότητες και ανάγκες.

Συνέχεια…


Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο Αόρατη Μελάνη, όπου και γίνεται ο σχολιασμός.

Γιορτάστε τον Λουκρήτιο, όχι τον Λούθηρο

9 November 2017
Comments Off on Γιορτάστε τον Λουκρήτιο, όχι τον Λούθηρο

Άρθρο του Markus C. Schulte von Drach, Süddeutsche Zeitung, 30/10/201

Στη Γερμανία και σε άλλες προτεσταντικές χώρες γιορτάζεται επίσημα ο εκκλησιαστικός μεταρρυθμιστής Μαρτίνος Λούθηρος, αλλά δεν ενδιαφέρονται όλοι να πανηγυρίσουν. Εναλλακτικά προσφέρεται μία άλλη επέτειος: Πριν από 600 χρόνια ανακαλύφθηκε ένα ποίημα από την αρχαιότητα, του οποίου η σημασία για το σύγχρονο κόσμο είναι ανεκτίμητη.

Η Γερμανία γιόρτασε στις 31 Οκτωβρίου 2017 με την επίσημη «Ημέρα της Μεταρρύθμισης» τον Μαρτίνο Λούθηρο. Αυτός ο Αυγουστινιανός μοναχός έβαλε πριν από 500 χρόνια σε κίνηση μια διαδικασία, η οποία, όχι μόνο οδήγησε σε νέα διάσπαση της χριστιανικής εκκλησίας στην Ευρώπη, αλλά μακροπρόθεσμα έφερε περισσότερη θρησκευτική ελευθερία και αυξημένο διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας.

Απ’ την άλλη πλευρά πέφτει η μία ή η άλλη σκιά στην ιστορική μορφή του Λούθηρου, ο οποίος εκδηλώθηκε ως εχθρός των Εβραίων και των αγροτών, ήταν ρατσιστής, εθνικιστής, μισογύνης, μισούσε τους ανάπηρους και τους ετερόδοξους, αλλά ταυτόχρονα δεν είχε αναστολές να συγχρωτίζεται με την κοσμική εξουσία των ευγενών. Στο πέρασμα προς τη νέα εποχή πάταγε ο Λούθηρος με περισσότερο από ένα πόδι σταθερά στο Μεσαίωνα.

Σε όσους δεν λέει πολλά η «Ημέρα της Μεταρρύθμισης», θα μπορούσαν όμως να πάρουν αφορμή για πανηγυρισμούς από μία άλλη επέτειο, η οποία έβαλε την Ευρώπη και άλλες γεωγραφικές περιοχές του κόσμου στο δρόμο για τη δημιουργία σύγχρονων κοινωνιών.

Πριν από 600 χρόνια, ανακαλύφθηκε εκ νέου ένα κείμενο, του οποίου η σημασία για το Διαφωτισμό ακόμα και σήμερα δεν μπορεί να εκτιμηθεί στην απαραίτητη έκταση. Είναι ένα ποίημα, το οποίο είχε συγγράψει ο Ρωμαίος Titus Lucretius Carus (Λουκρήτιος), στον πρώτο αιώνα π.Χ.: «De rerum natura» (Περί της Φύσεως των Πραγμάτων). Πρόκειται για ένα από τα μεγαλειώδη και δραστικότερα κείμενα της Ιστορίας του Πολιτισμού.

Ο Ιταλός ουμανιστής και κυνηγός παλαιών βιβλίων Πότζο Μπρατσολίνι (Poggio Bracciolini) ανέσυρε το 1417 ένα χειρόγραφο με πάνω από 7.800 στίχους που είχε τίτλο «De rerum natura», πιθανόν στη βιβλιοθήκη του ηγουμενείου των Βενεδικτίνων της Fulda (Φούλντα) και ήταν ακριβώς το ποίημα του Λουκρήτιου. Ήταν μια τεράστια τύχη για τον πολιτισμό που υπήρχε ακόμα αυτό το χειρόγραφο και ήταν επίσης μεγάλη τύχη που αντιγράφτηκε το ποίημα, πριν εξαφανιστεί το πρωτότυπο εύρημα. Το παλαιό χειρόγραφο που ανακάλυψε ο Μπρατσολίνι πιθανόν να εξαφανίστηκε κατά τον «τριακονταετή πόλεμο», όταν το μοναστήρι λεηλατήθηκε από αντίπαλες στρατιωτικές και θρησκευτικές φατρίες.

Αν και η ανακάλυψη αυτού του ποιήματος δεν προκάλεσε τότε κάποια επανάσταση, πυροδότησε αναμφίβολα μία αργή επαναστατική εξέλιξη μέχρι και τη σύγχρονη εικόνα που διαθέτουμε για τον κόσμο. Σημαντικά πνεύματα -από τον Montaigne, τον Voltaire και τον Goethe μέχρι τον Αμερικάνο συνιδρυτή των ΗΠΑ, Thomas Jefferson- ασχολήθηκαν εντατικά με αυτή την εικόνα του κόσμου που περιγράφει ο ποιητής.

Το σημαντικότερο όλων είναι ότι, με αυτό το ποίημα επανήλθε στην επιφάνεια η φιλοσοφία του Επίκουρου από τη Σάμο (341-271 π.Χ.) και των μαθητών του στον «Κήπο» των Αθηνών, η οποία φιλοσοφία δεν είχε πλέον γραπτά στηρίγματα, αφού όλα τα συγγράμματα του Επίκουρου είχαν συστηματικά καταστραφεί.

Οι θεοί δεν ενδιαφέρονται, ο θάνατος δεν μας εγγίζει

Ο Λουκρήτιος παρουσίασε σ’ αυτό το ποίημα τη φιλοσοφία του Επίκουρου, ήταν δε (και παραμένει) για πιστούς χριστιανούς μια αθεϊστική γραφή. Πιθανόν να υπάρχουν θεοί, λέει ο Επίκουρος, αλλά εμείς οι άνθρωποι τούς είμαστε αδιάφοροι. Έτσι δεν έχουμε λόγο να ασχολούμαστε κι εμείς με αυτούς ή να πιστεύουμε ότι θα μας εκτιμήσουν με προσευχές και τάματα. Γιατί πουθενά δεν αποδεικνύεται ότι έχουν συμβεί θαύματα ή παρεμβάσεις των θεών. Όλα μπορούν να εξηγηθούν με φυσική ερμηνεία των φαινομένων.

Αυτά ήταν τελείως αντίθετα με την εικόνα των μονοθεϊστικών θρησκειών που παρουσιάζουν το θεό τους ως πανάγαθο, ο οποίος ταυτόχρονα απαιτεί όμως συγκεκριμένες συμπεριφορές και τιμωρεί τους ανυπάκουους.

Ούτε υπάρχει κάποιο υπερπέραν, συνέχιζε ο Λουκρήτιος, στο οποίο καταλήγουμε μετά θάνατον. Αφού όλα, από τα άστρα μέχρι τους μικρότερους οργανισμούς, αποτελούνται από ελάχιστα αθάνατα σωματίδια σε ένα άπειρο κενό, τα «άτομα». Σωματίδια που συγκρούονται, ενώνονται μεταξύ τους και πάλι διαχωρίζονται τυχαία, χωρίς κάποιο σχέδιο Δημιουργού. Αυτό συνέβαινε επί τόσο μεγάλο χρόνο, ώστε τελικά σχηματίστηκαν οι μορφές που αποτελούν το σύμπαν και όλα αυτά που υπάρχουν μέσα σ’ αυτό.

Ούτε και μια αθάνατη ψυχή υφίσταται κατά τον Επίκουρο. Ίσως είναι αυτή η ψυχή, όπως και το πνεύμα, από την ίδια ύλη που είναι το σώμα και διασπάται μετά θάνατον μαζί του.

Αν είναι ο θάνατος πράγματι το τέλος, παρηγορεί ο Λουκρήτιος τους αναγνώστες, δεν μπορεί να μας επηρεάσει, αφού δεν υπάρχει πλέον χαρά και λύπη και καμία επιθυμία για οτιδήποτε. Εφόσον έχουμε όμως μόνο αυτή τη ζωή, τότε πρέπει να προσπαθούμε να την απολαύσουμε και να αποφεύγουμε πόνο και θλίψη.

«Ο μεγαλύτερος χοίρος» μεταξύ των φυσικών φιλοσόφων

Αυτές οι αντιλήψεις συγκρούονταν με εκείνες της Ρώμης της εποχής του Λουκρήτιου, μιας Ρώμης των εμφυλίων πολέμων και των μονομαχιών στις αρένες, όπου το αγωνιστικό πνεύμα και η αντοχή στα δεινά της μάχης θεωρούνταν αρετές. Οι Επικούρειοι συκοφαντήθηκαν ως «ηδονιστές»! Ο Ρωμαίος ποιητής Οράτιος, ο οποίος συνόψισε την επικούρεια φιλοσοφία στο περίφημο σύγγραμμά του «Carpe diem», χαρακτήριζε τον εαυτό του ειρωνικά ως «χοίρο από την αγέλη του Επίκουρου». Και ο Διογένης Λαέρτιος, Ιστορικός του τρίτου αιώνα μ.Χ., ανέφερε ότι ο Τίμων ο Σκεπτικός κακολογούσε τον Επίκουρο ως «το μεγαλύτερο χοίρο» μεταξύ των φυσικών φιλοσόφων.

Ο βιβλιοκυνηγός Μπρατσολίνι δεν μπορούσε να εκτιμήσει την επίδραση που θα είχε το ποίημα του Λουκρήτιου και σίγουρα δεν ταίριαζε με τις απόψεις του. Ήταν πιστός καθολικός και μάλιστα τέως γραμματέας του μόλις καταργημένου στην σύνοδο της Κωνσταντίας αντι-πάπα Ιωάννη 23ου. Ως ουμανιστής έψαχνε όμως ο Μπρατσολίνι για έργα αρχαίων συγγραφέων. Οι λόγιοι και οι συγγραφείς της εποχής του, όπως ο Πετράρχης και ο Βοκκάκιος, είχαν αρχίσει έναν αιώνα πριν να βάζουν ως πρότυπο πολιτισμού τις πολιτισμικές κατακτήσεις των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων.

Αποσιωπημένο, παραγκωνισμένο και απαγορευμένο

Βέβαια, ο φιλόσοφος Πλάτων και ο ιστορικός Πλίνιος ο πρεσβύτερος δεν είχαν ξεχαστεί στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας. Τα έργα τους ήταν αποδεκτά για τη χριστιανική κοσμοεικόνα. Αλλά τα συγγράμματα των περισσότερων άλλων Ελλήνων και Ρωμαίων δασκάλων και καλλιτεχνών ήταν απαράδεκτα στα μάτια των χριστιανών πατέρων. Ειδωλολατρικά, απορριπτέα στην πειθώ που ασκούσαν, επικίνδυνα για τη νέα και ανασφαλή χριστιανική πίστη.

Αποσιωπημένος, παραγκωνισμένος και απαγορευμένος εξαφανιζόταν από τη δημόσια συνείδηση υπό την επιρροή των χριστιανών ένας πλούτος γνώσεων για τη φύση, την ιστορία και την πολιτική, τη φιλοσοφία και την ποίηση. Μόνο στις μοναστικές βιβλιοθήκες διατηρούσαν οι μοναχοί μερικά συγγράμματα, τα αντέγραφαν και τα συντηρούσαν. Πάντα πίσω από κλειστές πόρτες, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος για τους πιστούς. (Αυτά ακριβώς τα γεγονότα περιγράφει το μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο (Umberto Eco), «Το Όνομα του Ρόδου».)

Ένα μέρος αυτού του θησαυρού επέζησε -βέβαια στην αραβική γλώσσα- στις βιβλιοθήκες των κέντρων που είχαν καταλάβει οι μουσουλμάνοι Μαυριτανοί, κυρίως στην Ισπανία και τη Σικελία. Όταν αργότερα επανακτήθηκαν αυτές οι περιοχές από χριστιανούς πολέμαρχους (Reconquista), ανακάλυψαν οι ερευνητές βιβλία που είχαν μεταφραστεί στα αραβικά από τα ελληνικά και λατινικά και ήταν άγνωστα στους Ευρωπαίους λόγιους στην πρωτότυπη μορφή τους. Έτσι έγινε αντίστροφη μετάφραση αυτών των συγγραμμάτων, τα οποία εντάχθηκαν εκ νέου στην ελληνορωμαϊκή γραμματεία.

Κυνήγι για παλαιά βιβλία

Στην εποχή που ονομάζουμε σήμερα «Αναγέννηση» (Renaissance) και σημαίνει «αναγέννηση του ελληνορωμαϊκού πνεύματος», εκδηλώθηκε για την τέχνη και τη γνώση που ανακαλύφθηκαν εκ νέου ένας ενθουσιασμός στο χώρο των λογίων της Ευρώπης. Ο μορφωμένος, ιδιαίτερα ο γλωσσικά μορφωμένος άνθρωπος, ανέπτυξε ως ιδανικό την κατά το δυνατόν ακριβή απόδοση του περιβάλλοντος κόσμου από ζωγράφους και γλύπτες. Ακόμα και οι πάπες δεν είχαν πλέον κανένα πρόβλημα να εμφανίζονται στην αρχαία γραμματεία «θεοί των ειδωλολατρών». Κανένας δεν θεωρούσε πλέον τους θεούς των Ελλήνων ανταγωνιστές στον δικό τους «αληθινό θεό».

Μεταξύ των ουμανιστών δημιουργήθηκε η ανάγκη να ανακαλύπτουν όλο και περισσότερα έργα της αρχαιότητας. Έτσι προέκυψε η ανακάλυψη του έργου «De rerum natura» από τον Μπρατσολίνι στο έτος 1417 στη Γερμανία. Το όνομα του Λουκρήτιου ήταν ήδη γνωστό, π.χ. επειδή ο Οβίδιος είχε επαινέσει την ποιητική δεινότητά του. Εκτός αυτού, υπήρχε μία παράγραφος στο Χρονικό του σημαντικού εκκλησιαστικού πατέρα Ιερώνυμου (347-420), ο οποίος είχε καταγράψει απαξιωτικά για το έτος 94 π.Χ.: «Γεννήθηκε ο ποιητής Titus Lucretius. Αφού περιέπεσε στην τρέλα με ένα ερωτικό ποτό και στα διαλείμματα της τρέλας του έγραφε διάφορα βιβλία, τα οποία επιθεώρησε αργότερα ο Κικέρων, αυτοκτόνησε στο 44ο έτος της ηλικίας του.»

Ο βιβλιοκυνηγός Μπρατσολίνι ζήτησε να γίνει αντίγραφο αυτού του βιβλίου που ανακάλυψε και διέδωσε έτσι το ποίημα. Όπως γράφει ο Αμερικάνος μελετητής και καθηγητής της λογοτεχνίας Stephen Greenblatt στο Πανεπιστήμιο Harvard, στο βιβλίο του «The Swerve» (Η Παρέκκλιση), ο Ιταλός δεν φαντάστηκε ότι, διαδίδοντας αυτό ακριβώς το ποίημα, «έθεσε σε κυκλοφορία ένα έργο που αναιρούσε όλο το πνευματικό σύμπαν της εποχής».

Εντυπωσιασμένοι από τη γλώσσα και το βάθος του ποιήματος

Μετά την επαναφορά του έργου του Λουκρήτιου, το οποίο κυκλοφόρησε τελικά το έτος 1473, οι λόγιοι της εποχής ήταν εντυπωσιασμένοι από τη γλώσσα και το βάθος του ποιήματος. Είναι γνωστές πάνω από 50 χειρόγραφες εκδόσεις του έργου που κυκλοφόρησαν ήδη το 15ο αιώνα. Πέρα απ’ αυτό, σημαντικό κίνητρο για περίσκεψη έδινε το γεγονός, ότι το περιεχόμενο του βιβλίου δεν ήταν προϊόν κάποιας θεϊκής αποκάλυψης ή ψευδαισθήσεων υπό την επήρεια ουσιών, όπως υπονοούσε ο Ιερώνυμος, αλλά συμπεράσματα από προσωπικές παρατηρήσεις της φύσης. Παρατηρήσεις, τις οποίες συνέλεγαν και κατηγοριοποιούσαν οι Επικούρειοι φιλόσοφοι και επιβεβαίωναν οι ερευνητές της Αναγέννησης.
Ακόμα και άνθρωποι με αρνητική προδιάθεση μελετούσαν και διέδιδαν το ποίημα του Λουκρήτιου. Ο Έρασμος (Erasmus) ασχολήθηκε με αυτό, όπως και ο Μόρους (Thomas Morus). Εντυπωσιασμένος από τον Λουκρήτιο ήταν και ο Δομινικανός μοναχός Τζορντάνο Μπρούνο (Giordano Bruno), ο οποίος διαχώρισε σταδιακά τη θέση του από τον καθολικισμό και το έτος 1600 οδηγήθηκε στην παπική πυρά για τιμωρία. Ο Μακιαβέλι (Niccolo Machiavelli) είχε διαβάσει τον Λουκρήτιο, ο ντε Μονταίν (Michel de Montaigne) είχε αντίτυπα του έργου και συχνά απήγγειλε στίχους του ποιήματος. Ακόμα και ο Γαλιλαίος (Galileo Galilei) κατηγορήθηκε για «Ατομικισμό» – μια αντίληψη που σχετιζόταν με εκείνη του Λουκρήτιου και των Επικούρειων. Ο Νεύτων (Isaac Newton) προσπάθησε να συγκεράσει την ατομιστική θεώρηση του Επίκουρου με τις χριστιανικές αντιλήψεις του.

Έτσι εισήλθε η «Επιδίωξη για Ευτυχία» στο Σύνταγμα των ΗΠΑ

Ο Ντιντερό (Denis Diderot) απήγγειλε τον Λουκρήτιο, ο Βολταίρος (François-Marie Arouet Voltaire) ανέλυσε το ποίημά του. Ο Καντ (Ιmmanuel Kant) κράτησε απόσταση από την άρνηση της θρησκείας που πρέσβευε ο Λουκρήτιος ο Χέρντερ (Johann Gottfried Herder) υποστήριξε τη μετάφραση του έργου στα γερμανικά, στην οποία συναίνεσε και ο Γκαίτε (Johann Wolfgang Goethe), αν και ο τελευταίος απέρριπτε την επικούρεια αντίληψη για το θάνατο.

Υπάρχουν ακόμα υπαινιγμοί του Σαίξπηρ στον Λουκρήτιο, καθώς και στο έργο άλλων δραματικών θεατρικών συγγραφέων της εποχής, αλλά και σε πίνακες του Μποτιτσέλλι (Sandro Botticelli). Ο Τόμας Τζέφερσον (Thomas Jefferson) κατείχε πέντε εκδόσεις του ποιήματος. Δεν είναι δύσκολο λοιπόν να ιχνηλατηθεί η διαδρομή που ακολούθησε αυτός ο ιδρυτικός πατέρας των ΗΠΑ μέχρι την ιδέα να εντάξει την «επιδίωξη για ευτυχία» στο Σύνταγμα της χώρας του.

Η επίδραση του ποιήματος «De rerum natura» λειτουργούσε διαχρονικά στο παρασκήνιο. Ενεργοποίησε συλλογισμούς, άλλαξε προοπτικές. Αλλά, ακόμα κι αν θεωρεί κάποιος σήμερα το ποίημα σχεδόν ξεχασμένο: Η μεγάλη σημασία του για τον εμπλουτισμό της σύγχρονης κοινωνίας με αξίες, όπως αξιοπρέπεια των ανθρώπων, με θρησκευτικές ελευθερίες και με ελευθερία της γνώμης, αλλά και η αξίωση για ισότητα όλων, ανεξάρτητα από γένος, προέλευση ή πίστη, δεν είναι δυνατόν να αποσιωπηθούν.

Όποιος δεν βρίσκει λοιπόν κάποιο λόγο να γιορτάσει τον Λούθηρο και τη χριστιανική πίστη του, μπορεί να αξιοποιήσει εκείνη την εποχή πανηγυρίζοντας για μια άλλη επέτειο: Τα 600 χρόνια από την εκ νέου ανακάλυψη του ποιήματος «De rerum natura»._

Απόδοση στα ελληνικά από τον ομ. καθηγητή Στ. Γ. Φραγκόπουλο.
Ο Markus Christian Schulte von Drach, 52 ετών, Γερμανός από το Dortmund, είναι Διδάκτωρ Βιολογίας, ερευνητής εγκεφαλικών διεργασιών, συγγραφέας και δημοσιογράφος.

Συνέχεια…



Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο sfrang, όπου και γίνεται ο σχολιασμός.