ΦσΜ [2.3.3] Σύνδρομο Περιβαλλοντικής Εξάρτησης

18 April 2011
Αρθρογράφος: Ebonmuse
Μετάφραση: EvanT
Το άρθρο αυτό είναι τμήμα του άρθρου “Το Φάντασμα στη Μηχανή”.
« Προηγούμενο Άρθρο [2.3.2] • Περιεχόμενα Επόμενο Άρθρο [2.3.4] »

Όπως δείχνει η προηγούμενη περίπτωση, οι μετωπιαίοι λοβοί του εγκεφάλου παίζουν σημαντικό ρόλο στη δραστηριοποίηση του ατόμου και αυτή η λειτουργία μπορεί να απενεργοποιηθεί, αν πάθουν βλάβη. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι μετωπιαίοι λοβοί επίσης εμποδίζουν κάποιες συμπεριφορές. Κι αυτή η λειτουργία μπορεί να εκλείψει, σε περίπτωση εγκεφαλικής βλάβης. Θυμηθείτε την περίπτωση του Phineas Gage, του οποίου η βλάβη στον μετωπιαίο λοβό τον άφησε αδύναμο να καταπνίξει την επιθυμία του να εκφραστεί χυδαία και να συμπεριφερθεί βάρβαρα, ικανότητες απαραίτητες για την ένταξη στην κοινωνία. Παρομοίως, στην περίπτωση της Mary Jackson, ο όγκος της κατέστρεψε την ικανότητά της να αντισταθεί σε επικίνδυνες ή αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και κατέληξε να κάνει ναρκωτικά, να πηγαίνει σε μπαρ και να κάνει σεξ με άνδρες που συναντούσε εκεί, αφού είχε χάσει την ικανότητα να τους λέει όχι.

Επιπλέον, μια εξέταση της Mary Jackson αποκάλυψε ότι είχε ένα κλασσικό σύμπτωμα δυσλειτουργίας μετωπιαίου λοβού, ονόματι "σύνδρομο περιβαλλοντικής εξάρτησης", κατά το οποίο η συμπεριφορά του ασθενή ελέγχεται από εξωτερικά ερεθίσματα και όχι από την ίδια του τη θέληση. Όταν της έδινε ο γιατρός μολύβι και χαρτί και καθόλου οπδηγίες, εκείνη ξεκινούσε αμέσως να γράφει το όνομά της. Όταν έβαζε μπροστά της μια χτένα, ξεκινούσε να χτενίζεται. Ομοίως, ο Βαπτιστής ιερέας Thomas Taylor είχε ένα παρόμοιο σύμπτωμα· όταν του έδινες μολύβι και χαρτί, άρχιζε να γράφει χωρίς να του το ζητήσεις (Heilman 2002, σελ. 211). Ο Francois Lhermitte περιγράφει μια νοσοκόμα με παρόμοια εγκεφαλική δυσλειτουργία που, όταν της έδινε κάποιος μια σύριγγα, προσπαθούσε να κάνει ένεση στο γιατρό που την εξέταζε (ομοίως). O James Austin (Austin 1998, σελ. 255) περιγράφει μια περίπτωση που θα μπορούσε να είναι παρεμφερής: ένας ασθενής που με το που έβλεπε τα ιατρικά εργαλεία ενός νευρολόγου, όχι μόνο δε μπορούσε να αντισταθεί να τα πιάσει, αλλά προσπαθούσε να εξετάσει τον εμβρόντητο νευρολόγο.

Η ύπαρξη του συνδρόμου περιβαλλοντικής εξάρτησης παρουσιάζει προβλήματα στους δυϊστές που ισχυρίζονται ότι η ψυχή είναι η πηγή της ελεύθερης βούλησης. Βέβαια, τα άτομα που περιγράφονται παραπάνω, διατηρούσαν κάποιο έλεγχο των ενεργειών τους. Στις πιο οξείες περιπτώσεις αυτό δεν ισχύει. Συχνά οι ασθενείς δεν μπορούν να ελέγξουν τις πράξεις τους ακόμα κι όταν τους ζητείται.

Σε ταξίδι του στη Μαλαισία το 1884, ο διάσημος νευρολόγος Georges Gilles de la Tourette (ο οποίος έδωσε το όνομά του στο γνωστό "σύνδρομο Tourette") είχε την ευκαιρία να μελετήσει διάφορους πάσχοντες από μία ασθένεια που ονόμαζε "latah". Είτε το είχαν πάθει από ασθένεια, είτε από ατύχημα, οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του εγκεφάλου των πασχόντως είχαν απενεργοποιηθεί πλήρως και ως αποτέλεσμα ήταν υποχρεωμένοι να υπακούν σε όποια εντολή άκουγαν ή να μιμούνται όποια ενέργεια παρατηρούσαν. Ο Tourette τους ονόμαζε τους ανθρώπους αυτούς "πηδηχτούληδες". Γράφει:

Δύο πηδηχτούληδες στέκονταν κοντά ο ένας με τον άλλο και τους είπα να χτυπήσουν και χτύπησαν ο ένας τον άλλο αρκετά δυνατά. Όταν οι εντολές εκφέρονταν γρήγορα και με δυνατή φωνή, ο πηδηχτούλης την εκτελεί. Όταν τους έλεγαν να χτυπήσουν, στυπούσαν, όταν τους έλεγα να πετάξουν, πετάγανε ό,τι είχαν στα χέρια. (όπως μεταφέρεται στο Newberg και D’Aquili 2001, σελ.93)

Ο Tourette πήρε συνέντευξη και από μια άλλη γυναίκα με αυτή την πάθηση και της μιλούσε επί 10 λεπτά χωρίς να προσέξει κάτι ασυνήθιστο. Έπειτα ο άντρας που του την είχε συστήσει έβγαλε το παλτό του.

Προς μεγάλη μου φρίκη, η υπερήλικη ασθενής πετάχτηκε όρθια και έβγαλε το πανωφόρι της. Οι εκκλήσεις μου δεν πρόλαβαν να την εμποδίσουν να αφαιρέσει και τα υπόλοιπα ρούχα της. (ομοίως)

Ήταν τρελοί αυτοί οι άνθρωποι; Ο Tourette δεν το πίστευε αυτό. Δεν είχε καταφέρει να βρει κανένα δείγμα ψύχωση ή απώλεια επαφής με την πραγματικότητα. Για την ακρίβεια έγραφε ότι "οι ασθενείς αναγνώριζαν τη νοητική τους υποβάθμιση και τους ενοχλούσε" (ομοίως). Αν και ήθελαν να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους, δεν μπορούσαν. Όπως είχε παρατηρήσει σε παρόμοια περίπτωση περιβαλλοντικής εξάρτησης ένας άλλος νευρολόγος "η συμπεριφορά των ασθενών αυτών φαίνεται να ελέγχεται αποκλειστικά από τον εξωτερικό κόσμο" (Heilman 2002, σελ.211).

Το δίλημμα για τον δυϊστή είναι προφανές. Πώς μπορεί ο Θεός να μας θεωρεί υπεύθυνους για τη συμπεριφορά μας, αν η συμπεριφορά μας δεν ελέγχεται συνειδητά από εμάς, λόγω βλάβης στον εγκέφαλο; Και η ύπαρξη αυτής της κατάστασης δεν υπονοεί ότι η συμπεριφορά μας ελέγχεται και στους φυσιολογικούς ανθρώπους από τις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές;

« Προηγούμενο Άρθρο [2.3.2] • Περιεχόμενα Επόμενο Άρθρο [2.3.4] »

Συνέχεια…


Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο On the way to Ithaca, όπου και γίνεται ο σχολιασμός.